Âdemin kadrin memâti bildirir bilmezlere
Meşhûrî (Selanikli)
Yukarıda alıntıladığımız mısrada beyan ediliyor ki: Birçok değerli insanların hayatta iken kıymeti bilinmez de, öldükten sonra nâm ve şanı göklere çıkarılır.
Böylece vaktiyle onu tanımayanlar da tanımış olur. Maalesef manevi değerlerin çoraklaşmış olmasından dolayı, ülkemizde kadr ü kıymet bilinmez oldu. Oysa önemli olan, takdirin insan hayatta iken esirgenmemesidir. Ama günümüzde bu anlayış bilhassa siyasette buharlaştı. Ancak ölüm zuhur edince insanların aklı başına geliyor, ölenin ardından ağıt yakmaya başlıyor, vahlanıyor, gözyaşı döküyor. Böylece kendini tatmin etmeye çalışıyor.
İş işten geçtikten, hanümanlar, aşiyanlar yerle yeksan olduktan sonra, feryatların kimseye faydası yoktur. Hâlbuki insan, değeryap olduğunu hayatta iken görünce sevinir. Böylece bıraktığı faydalı eserlerle de yâd edilir. Onun için kıymet, hayatın içinde ziyadeleşir. Takdir edilen insan da mesrur ve bahtiyar olur. Ölümden sonra hatırlanmanın kıymetiharbiyesi yoktur.
Fuzûlî der ki:
Vefa her kimseden kim istedim ondan cefa gördüm
Kimi kim bîvefâ dünyâda gördüm, bîvefâ gördüm
Yani şu vefasız dünyada kimden vefa bekledimse, ondan cefa gördüm. Vefakâr insanlara da rastlamak nasip olmadı.
Gerçekten dünyamızda manevi değerler yerle yeksan olunca, takdir keyfiyeti de azalmıştır. Çünkü maneviyatı çökmüş insanların kıymet anlayışı da dünyevileşme sebebiyle azalmış, hatır sayılmaz hale gelmiştir. Gözleri ile gördükleri gerçekleri idrak edememek, alınan haram lokmanın sonucudur.
Bu nevi insanlarda kıskanmak meziyet haline gelmiş, şatafat bellekleri zedelemiş, haset sebebiyle akıl kuraklaşmıştır. Onun için takdir edemiyorlar. Maalesef dost olmanın, vefalı davranmanın güzelliklerinden de nasiptar olunamıyor. Kıskançlık insanların gözlerini görmez ettiği için, yapılan iyi işler de tam olarak görünemiyor. Haset içinde kıvranıp duruluyor. Oysa manen olgunlaşmış insanlar hem vefalıdır hem de değer bilir. Bunlar haset etmez, takdir özellikleri ziyadedir.
Aziz der ki:
Âhır eder bû dehr-i dûn
Halk-ı cihânı ser-nigûn
Yani bu ölümlü dünya, önünde sonunda, insanları tepesi aşağı getire(cek.)
Onun için her türlü tekebbürden uzak durmak, kadr ü kıymet bilmek gerekir. Aksi hal vefasızlıktır.
Keza Bâkî der ki;
Cihân efsânedir aldanma Bâkî
Gam ü şâdî hayâl ü hâba benzer
Yani: Bu gördüğün kâinat bir masaldan ibarettir, sakın aldanayım deme! Dünyânın kederi de, neş’esi de bir hayâl, bir rüyadan başka bir şey değildir.
Bu sebeple ömür boyunca değer bilme, takdir etme özelliğini karartmadan, insanların kıymetini bilmek şarttır. Takdir edilmesi gerekenleri takdir etmek, yanlış olanları da reddetmek, insan olmanın gereğidir.
Sonuç olarak:
Alçağa meyledip su gibi akma
Geçtiğin yerlerde çamur bırakma
Altından olsa da zillet halkası
Onu köpek gibi boynuna takma
Rıza Tevfik Bölükbaşı
Rahman ve Rahim,
Kadir ve Muktedir,
Gaffar ve Settar olan Allah’a emanet olunuz.
“Ya Rabbi bu haftayı bize hayırlı ve bereketli kıl. Hayırlara yakın, şerlere uzak eyle.”
Selam doğru yola uyanlara olsun. (Taha/47). Cağaloğlu - 25.03.2024
