Şehir ile şiir arasındaki uyum sadece söylenişlerine sinen ahenk benzerliği bakımından mıdır
Zannetmem, altlarda daha derin ilişkiler var.
Sözgelimi medeniyetle olan bağlarını düşünelim.
Bu açıdan bakıldığında, her ikisi de temel yapı unsuru değil midir
Fakat, şehri şehir yapan, diğer bir ifade ile medeniyete sağlayan katmanlar arasında en çok şiirin katkısı vardır. Öyleyse, şehirleri şehir yapan temel unsurların başında şiir mi gelmektedir Bu, bizim kabulümüzdür.
Şiir gibi şehir, yahut, şehir gibi şiir! Birbirini tamamlayan bu karşılıklı benzetme, yüzyıllara damgasını vuran şehirlerimiz için olduğu kadar, yüksek kaliteli bir şiiri ifade etmek için de kullanılır. Aynen şu örneklerdeki gibi: İstanbul u, Nedim in "Bu şehr-i Sitanbûl ki bî-misl ü behâdır/Bir sengine yekpâre Acem mülkü fedâdır" beytiyle veya Necip Fazıl ın "Canım İstanbul" şiiriyle; Edirne yi, Nef i nin"Edrine şehri mi bu yâ gülşen-i Me vâ mıdır/Anda kasr-i pâdişâhî cennet-i Alâ mıdır" şeklindeki dizeleriyle; Bursa yı Ahmet Hamdi Tanpınar ın "Bursa da Zaman" şiirleriyle medeniyet dünyamıza nakşetmişizdir. İstanbul, Edirne, Bursa denildiğinde hemen bu şiirler akla gelir. Doğal olarak, bu şiirler mırıldandığında da, sözkonusu şehirlerin sıcak atmosferi kaplar benliğimizi
Peki Ankara için böylesi bir birikim mevcut mudur
..
Ankara, klâsik devir şairlerimizce değişik mazmunlar dahilinde ele alınmıştır. Şehrin "Engürü"/ "Engüri" şeklindeki adına bağlı olarak ve "üzüm", "şarap", "kadeh", "sof" (tiftikten mamul dokuma, kumaş), "sofî" gibi anlamlarla bağlantı kurularak klâsik şiirde yer alması, kuşkusuz döneme has ekonomik, sosyal, kültürel ve edebî algıları yansıtmaktadır.
Ankara, şiir ile irtibatlı en parlak dönemini son seksen yıl içinde yaşamıştır diyebiliriz. Bunda en önemli faktör kuşkusuz, şehrin Türkiye Cumhuriyeti ne yönetim merkezi yapılmış olmasıdır.
Bir ülkenin "Başkent"i olmak, pek çok avantajı da beraberinde getirir. Peki, Ankara, bu şansı yakalayan bir "kara" şehri olarak "deniz" şehri İstanbul a vaktiyle gösterilen teveccühleri kendi dairesine doğru çekebilmiş midir Bu soruyu elbette "şiir" açısından soruyoruz. Soru iki şekilde karşılık bulabilir:
1. Ankara yı yeni kurulan devletin "sembolü" olarak gören ilk dönem şairleri, her halükârda onun adını yaldızlı cümlelerle anmışlardır. Bu anlayış zamanla "resmî"leşen bir çizgi dahilinde sürüp gitmiştir.
2. "Başkent" olmanın olumsuzlukları da vardır. Bu anlamda, siyasî karşı duruş sahipleri, "Ankara"yı mecazlaştırarak şiir oklarının "hedef tahtası" haline getirmişlerdir.
Ankara bağlantılı şiirlerde görülen bu ikili karşıt duruşun etrafı, başka yan temalarla örülmüş, örtülmüştür. Bu anlamda şiirimizin "Ankara"sı aynı zamanda Altındağ, Ayaş, Bağlum, Beypazarı, Çankaya, Dışkapı, Dikmen, Emek, Gazi, Haymana, Kızılay, Mamak, Rasattepe, Saime Kadın, Sincan, Ulus, Yenişehir gibi beldeleriyle karşımızdadır. Dahası, sokakları meydanları; bozkırları bağları; dereleri dağları ile Ankara kendisine şiirden bir çehre edinmiştir. Bunlara mahpuslukları, aşkları, yalnızlıkları da eklersek, ortaya çıkan tablo girift bir cazibe alemini yansıtacaktır.
*
Şiir ve Ankara bağlantılı bu satırların sonunda, benden elle tutulur bir kaynak isteyenler çıkacaktır. İşte o kaynak: Ankara Şiirleri - Altındağ dan Türkiye ye Bu eser "Antoloji- İnceleme" yan başlığını taşımakta olup, Altındağ Belediyesi Kültür Yayınları (Ank., 2006) tarafından yayınlanmıştır.
Uzun ve titiz bir çalışma sonucunda hazırlamış olduğumuz bu eseri merak edenler Altındağ Belediyesi ne müracaat edebilirler...
İktibas
"Gözlerimde Ankara tütüyor
masmavi gökleri vurmuş ufkuma
Gündüz hayalime gece rüyama
Ankara nın eflâtun taşı
Babamın kırlaşmış başı
Ve dost yüzlü sokaklar giriyor
Gözlerimde Ankara tütüyor"
(İlhan Geçer, s. 142)
"kapanmalı canda işleyen yara
kalbimiz kara ki, yüzümüz kara
göğün dudağında hep aynı sitem;
böyle sokaklara, böyle Ankara"
(Nurullah Genç, s. 205)
(Kaynak: Cevat Akkanat, Ankara Şiirleri - Altındağ dan Türkiye ye, Altındağ Belediyesi Kültür Yay., Ank., 2006, 335 s.)
