YENİ ANAYASA ile ilgili değerlendirmelerden sonra somut
bir öneri denemesi yapalım; örneğin, bir an için SURİYE ANAYASASI yaptığımızı
düşünelim ve önerelim
Madde 1- Dili Arapça, merkezi Şam, kendisine özgü bayrağı
ve marşı ile temsil edilen, ülkesiyle, ulusuyla bölünmez bir bütün olarak
Suriye halklarının Suriye de kurduğu Suriye Cumhuriyeti; insanlık içinde
yerinden yönetime saygılı, demokratik, lâik, liberal; hakemlerden oluşmuş
bağımsız, yansız, etkin ve saygın yargının denetiminde ve millî orduların
korumasında çoklu hukuk devletidir. Bu hükümler seçimde %5 ten fazla oy almış
parti başkanlarının ittifakı ile değiştirilebilir.
Madde 2- Ülke yüze yakın illere ayrılır. Her il iç
işlerinde bağımsızdır. İl dili ile orta öğrenimini yapar. İl parasını çıkarır.
İç güvenliğini il silahlı gücü sağlar. Her ilin meclisi ve bakanlar kurulu
vardır, seçilmiş başkanları vardır. / Ona yakın ilin bir merkez ili olur.
Buradaki yönetim merkeze bağlıdır. Devlet buralarda ordular bulundurur. Ordunun
askerleri başka bölgelerden oluşturulur. Halk kendi bölgesi dışında istediği
bölgede asker olur. / İller de yüze yakın bucaktan oluşurlar. Her bucağın ayrı
kendi dili vardır. İlköğrenimlerini kendi dilleri ile yaparlar. Her bucağın
ayrı parası vardır, meclisi ve bakanları vardır, seçilmiş başkanı vardır, iç
işlerinde bağımsızdır.
Madde 3- Halk ilmî, dinî, meslekî ve siyasî sosyal
gruplar şeklinde teşkilatlanır. Dayanışma sorumlularından meclis ve şuralar
oluşur. Yasamayı ilmî, yürütmeyi meslekî, yargılamayı dinî, yönetmeyi siyasî
şûralar yapar. Herkes dayanışma içinde sigortalıdır. Bilgisizlikten doğan
zararları ilmî, beceriksizlikten doğan zararları meslekî, ihmalden doğan
zararları dinî, kasten iras edilen zararları siyasî dayanışma tazmin eder.
Madde 4- Devlet başkanını ilmî şûra sıralama usulü ile
seçer. Bölgelerdeki ordu komutanları biat ettikleri takdirde seçilen başkanın
başkanlığı kesinleşir. Bu anayasayı yürürlüğe koyan başkan kurucu başkandır.
Kurucu başkanlar ömürleri boyunca fahri başkan olarak kalırlar, diğer başkanlar
on sene için seçilirler ve on sene sonra fahri başkan olurlar.
Madde 5- Başbakanı devlet başkanı atar. Diğer bakanları
şûralar atarlar ve hakemler kararı ile görevden alınırlar. Görev müddeti on
senedir.
Madde 6- Ekseriyet sistemi geçersizdir. Ne kararlar
ekseriyetle alınabilir ne de seçim ekseriyet sistemi ile yapılır. Kararlar
istişare yoluyla alınır. Başkan istişare eder ve üyelerin vekili olarak karar
alır. Şûra üyeleri hakemlere gidip kararı iptal ettirebilirler. Seçimlerde
sıralama usulü uygulanır.
Madde 7- Kamu payı beşte birdir. Duruma göre iki katına
çıkarılabildiği gibi yarıya ve dörtte bire de indirilebilir. Bunun dışında
hiçbir vergi alınmaz. Bucak veya il vergiyi isterse ithalattan isterse
ihracattan alır yahut yarıya bölebilir. İhraç edilen malın beşte biri
kamunundur yahut ithal edilen malın beşte biri kamunundur. Devlet de bundan
fazla vergi alamaz. İllere ithal da ithalat sayılır, illere ihraç da ihracat
sayılır.
Madde 8- Vergisi ödenmiş bir malın hareketine kamu mani
olamaz, gümrük ve kota benzeri engelleyici maddeler koyamaz. İşçilerin
hareketini önleyemez, vize koyamaz, çalışma yasağını getiremez. Altın ve gümüş
dâhil tüm para hareketleri serbest olup paradan vergi alınmaz. Yabancılar da
serbestçe ithalat ve ihracat yaparlar.
Madde 9- Suriye den çıkış serbesttir. Giriş için ise bir
bucak dayanışma sorumlusunun kabulü yeterlidir. Bucak başkanları muhacirleri
kabul edebilirler. Bucak başkanlarının sürme hakkı vardır. Merkez başkanları
merkez bucaklarından sürebilirler, taşra bucaklarına karışamazlar.
Madde 10- Devleti cumhurbaşkanı, başbakan ve genelkurmay
başkanı yönetir. Hukuk düzeninde anlaşmalar serbesttir. Uluslararası gizli
anlaşmalar geçersizdir.
