Rakamlar karın doyurmuyor, doyurmaz. Para denilen değerli kâğıdın üzerinde yazan rakamların fiyatlar karşısında değeri o kadar düşük ki bir tomar kâğıdın karşılığı örneğin bir market poşetini doldurmuyor. Rakam büyük ama ederi küçük yani rakamlar karın doyurmuyor. Asgari ücret ne kadar olmalı, kaç lira mesela. Kime göre kaç lira olmalı. İşverene göre asgari ücret sıfır lira olsa çok iyi olur! Asgari ücret bin lira olsun denilse ülkemizde hiçbir işveren 2026 yılında bin lira asgari ücret olur mu yahu demez, maalesef bu anlayış var işverenlerde. Asgari ücret rakamını belirlemeden bu anlayışı sorgulamak gerekmez mi? Günümüz fiyatları şartlarında bin lira asgari ücret olursa asgari ücretli nasıl yaşayacak diye sormayacak olan işverenlerin bu ‘sormayacak olması’ toplumsal insani özelliklerin çürümüşlüğünün kanıtı değil midir, elbette kanıtı. Önce insani çürümüşlüğün giderilmesi gerekiyor. Hak nedir hak yemek nedir hak yenirse karşılığı ne olur bunları bilmeyenlerin bilse de içselleştirip uygulamayanların çürümüşlüğü karşısında asgari ücret nasıl belirlenir. 2026 yılında asgari ücret ne kadar olmalı? Asgari ücret kaç lira olursa asgari ücretle çalışan insanlar insanca yaşayabilir?
İnsanca yaşayacak bir insan bir aile düşünelim. Bu insana ne kadar para lazımdır? Kirada oturuyorsa ortalama kira otuz bin lira. Elektrik, su, doğal gaz, internet ve telefon faturalarının toplamı diyelim yedi bin lira olsun. Fazla olur aşağı olmaz. Söz konusu asgari ücretli çalışan, dört kişilik bir aile olsun. İki öğrencisi olsun on bin lira öğrenci gideri. Dört kişilik aile aç duramayacağına göre bir mutfak masrafı vardır. Yirmi bin lira mutfak masrafı olsun. Fazlası çıkar azı çıkmaz. Kirada oturan asgari ücretli ev alması gerekir, çünkü insanın temel ihtiyacı barınma ihtiyacıdır, evi olması gerekir. Ev için taksite girmiştir, aylık ev taksiti elli bin liradır. Her insana ev ne kadar lazımsa araba da o kadar lazımdır. Araba taksiti de yirmi bin lira olsun. Eğer asgari ücretlinin arabası varsa aylık araba masrafı da yirmi bin lira olur. Akaryakıtın fiyatı ucuz değil ülkemizde. İnsanlar arabayı evin önünde dursun diye almıyor binip bir yerlere gitmek için alıyorlar. Zaten evin önünde dursa bile masrafı vardır vergi vb. Vergi demişken bu arada evi varsa emlak vergisi, arabası varsa özel tüketim vergisi, sigorta masrafı var. Bunların hepsi o asgari ücretten ödenecektir. Bunlar yıllık toplamda yirmidört bin olsa aylık iki bin lira gidecek gider olur. Daha asgari ücretle çalışanın giyim kuşam ayakkabı masraflarına girmedik. Yirmi bin lira da bunlar olsun. Yirmi bin liradan fazla çıkar az çıkmaz. Bu asgari ücretli sadece işe gidip evine gelmeyecek, yeri gelecek bir akrabasına bir arkadaşına dostuna ziyarete gidecek. Yeri gelecek bir akrabası, bir arkadaşı dostu kendisine ziyarete gelecek. Bunlar hep masraf yani giderdir, o asgari ücretten ödenecek. Asgari ücretlinin evinde eksik eşyası olacak onu alacak veya hâlihazırdaki eşyanın biri bozulacak kırılacak onu alacak, bunlar masraf yani giderdir. Bunlar da on bin olsun. Ziyaretler nişan veya düğün merasimine katılma olursa elli bini geçer tabi. Ziyaret demişken asgari ücretli çalışan, ailesiyle yılda iki bayram ve bir yaz tatili olmak üzere üç kere sıla-i rahim yapacak olsa yani memleket ziyareti yapacak olsa altmışar binden yüzseksen bin o da aylık onbeş bin giderdir. Buraya kadar ifade edilenleri bir toplayalım bakalım ne rakam çıkacak. Yüzseksendört bin lira çıktı. İnsanca yaşamak için asgari bu rakam lazım. Daha başka masraflar da mutlaka vardır. Ayda bir kitap alınır, tiyatroya gidilir örneğin. 2026 yılında asgari ücret ikiyüz bin lira olmalıdır. İnsanca yaşamak için bu şart. Bunun altındaki rakamlar alıp da yaşayanlarınkine yaşamak denilemez, sadece hayatta kalıyorlar. Ev yok, araba yok, düğün yok, çocuk yok, boşanmalar artıyor. İnsanlar akraba ziyareti bile yapacak durumda değilse nasıl nüfus artacak, nasıl dostluk gelişecek, nasıl muhabbet artacak birlik olacak? Hâlihazırdaki asgari ücretle sadece işverenler insanca yaşıyor çalışanlar yaşamıyor.
Asgari ücret, insanca yaşamak için ne kadar para lazım ona göre belirlenmeli!
