Allah ın evren üzerindeki yarattığı detaylar insanlar
için bir nimet ve üzerinde düşünülmesi gereken önemli bir konudur. Örneğin; Şu
an dünya üzerinde yaşayan ve tarih boyunca da yaşamış olan milyarlarca insanın
dış görünüşü birbirinden farklı detaylara sahiptir. Her insanda burun, kaş,
göz, ağız, kol, bacaklar vs. gibi belli malzemeler kullandığı halde, dış
görünüşleri birbirine benzemez. Allah her insanın parmak izini bile birbirinden
farklı detaylarla yaratmıştır. Parmaklarının uç kısmındaki derinin gözle
görülebilen şekiller oluşturmasıyla oluşan parmak izi tamamen kişiye özel bir
yapıdır. Ayrıca elimizdeki tüm parmak izlerimizi dikkatlice karşılaştırırsak,
ana yapı olarak birbirine benzeseler de, nimetler göz önüne alındığında aslında
çok farklı olduklarını görürüz. Bu farklılıklar öylesine ayırt edicidir ki,
yapılan çalışmalarda yeryüzündeki iki farklı insanın aynı parmak izine sahip
olma olasılığı 64 milyarda bir olarak saptanmıştır.
Allah seslerde de çok fazla detay yaratır. Dünyada
yaşayan milyonlarca insanın sesi farklı yaratılmıştır. Bir insanın kendine ait
çıkardığı seslerde bile farklı farklıdır. Örneğin; Kişinin kendi sesi ayrı,
telefonda çıkardığı ses ayrıdır. İnsanların konuştuğu dillerin de bu kadar
farklı olması ayrı bir detaydır. Bütün ülkelerin kullandığı diller farklı,
harfleri farklı, kurulan sözcükler, ardından cümleler, o cümlelerin okunuşları,
telaffuz edilişi farklıdır.
Allah kokularda da ayrı ayrı detaylar yaratır. Örneğin
bütün çiçeklerin kokusu birbirinden farklıdır. Tüm meyve ve sebzelerin kokusu
çeşit çeşittir. Sebzelerin pişirildiklerindeki kokusu ilk hallerinden
farklıdır. Çiğ etin, pişmiş etin ve yanmış etin kokusu birbirinden farklıdır.
İnsan bedeninin yavaş yavaş yaşlanması da Allah ın detay
sanatına güzel bir örnektir; insanın vücudunda zamanla çizgiler oluşur, önce
küçük bir çizgi ile başlar, saçlarında da önce bir beyaz saç teli çıkar, elleri
ve boynu zamanla kırışır. Daha sonra bu yaşlanma daha da belirginleşmeye
başlar. Allah o insanı yavaş yavaş, detay detay yaşlandırır, bu geçiş aniden
olmaz, Allah ın insan üzerindeki bu detaylı işlemesi ile ince ince gerçekleşir.
Allah dilese, her şeyi bu kadar detaylı yaratmak yerine
çok sade yaratılabilirdi. Örneğin; tek bir insan tipi, tek bir konuşma şekli,
tek bir vücut şekli, tek bir saç şekli yaratabilir, bütün insanlar tıpkı bir
robot gibi aynı özelliklere sahip olabilirdi. Allah tek bir hayvan çeşidi, tek
bir bitki çeşidi, tek bir meyve, tek bir sebze çeşidi yaratabilirdi, insanda
nasıl bir nimetten mahrum kaldığını farkına varmazdı. Ama Allah yarattığı her
şeyde çok detay ve çeşitlilik var etmiş, müthiş bir zenginlik oluşturmuştur. Bu
şekilde insanlar, her gördüğü çeşitlilik ve güzellikten farklı şekilde haz
almaktadırlar.
Rabbimiz Kur an da yaratmadaki detaylı ilmini şöyle bildirilmiştir:
Gece ile gündüzün art arda gelişinde (veya
aykırılığında), Allah ın gökten rızık indirip ölümünden sonra yeryüzünü
diriltmesinde ve rüzgarları (belli bir düzen içinde) yönetmesinde aklını
kullanan bir kavim için ayetler vardır. (Casiye Suresi, 5)
