Türkiye'de 0,1-3,0 litre arasında yılda yaklaşık 20 milyar cam, pet ve alüminyumdan yapılan ambalajlı içecek üretiliyor. Bu atıkların çevre kirliliğine yol açmaması amacıyla hayata geçirilen Depozito Yönetim Sistemi, atıkların geri dönüştürülmesini ve ekonomiye kazandırılmasını hedefliyor. Projenin ülke geneline yayılmasıyla birlikte çevre bilinci artırılacak ve atık yönetimi konusunda önemli bir adım atılmış olacak.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2020'de tek kullanımlık içecek ambalajlarının dönüştürülerek ekonomiye kazandırılması için Depozito Yönetim Sistemini hayata geçirdi. Bu kapsamda 2022'de, Ankara'nın Kızılcahamam ilçesi pilot bölge seçildi. İlçenin 6 farklı noktasına depozito iade makineleri yerleştirildi.
Yazılımı yerli mühendisler tarafından yapılan makineye, ambalajlı atıkların barkodu okutuluyor. Sistem atığı, cam şişe, pet ve alüminyum ambalajlı ürün olarak kategorilere ayırıyor ve ilgili atık haznesine atıyor. Ambalajlı ürünler, makineye atıldıktan sonra karşılığında şişe başına ücret alınıyor ve bu ücret belirli marketlerde kullanılıyor.
Yoğun ilgi gösterilen sistem sayesinde sokak ve caddelerde, cam şişe, pet ve alüminyum ambalaj atıkları gözle görünür düzeyde azaldı. Topladıkları atıkları makinelere atanlar ek gelir elde ederken ilçe esnafının da ekonomisi canlandı.
Kızılcahamam'da yaşayan Ali Güneysu, bir haftada 40 ambalaj atığı topladığını söyledi. Atıklarının bedeli olarak makineden fiş aldığını ve o fişle marketlerde harcama yaptığını anlatan Güneysu, 'Topladığım atığın miktarına göre para kazanıyorum. Bu parayla bahçemdeki kedilere mama alıyorum.' dedi.
Güneysu, 'Böylelikle doğayı koruyup yangınları engelliyoruz. Şişe kırıkları doğada kırılacağına burada toplansın. Herkes bu atıkları toplasa memleketimize katkı olur.' diye konuştu.
İlçede yaşayan Öznur Aksoy da çocuklarının içtiği su şişelerini ve bir restorandan çalışan eşinin getirdiği şişeleri düzenli olarak biriktirip iade makinesini attığını söyledi. 'Buradan aldığımız fişleri önce telefona yüklüyoruz. Belediyeden aldığımız fişi küçük esnafın kazanması amacıyla marketlerde harcıyoruz. 1 ayda 500 lira fiş alıyorum.' dedi.
Kızılcahamam Belediyesi Sıfır Atık Bahçesi görevlisi Emre Karadaş, 'Sokaklardaki pet şişe sayısı minimum seviyeye indi. İlçemizde büyük bir bilinçlendirme çalışması yapıldı ve bunun faydasını doğada şu an görüyoruz. Yoldan geçerken birinin içtiği su şişesini makineye attığını görüyoruz çünkü bu Kızılcahamam'da bir gelenek oldu.' dedi.
Depozito Yönetim Sistemi, 2025'te Türkiye genelinde devreye girecek. Başta satış noktaları olmak üzere birçok noktaya depozito iade makineleri yerleştirilecek. Ambalajlı ürünleri makineye attıktan sonra karşılığında şişe başına 25 kuruş alınacak ve bu miktar e-cüzdan hesabına yatırılacak.
