Tarımda üretimin sürdürülebilirliği uzun süredir maliyet baskısı altında. Özellikle son aylarda artan tarımsal girdi fiyatları, çiftçinin hem üretim planlarını hem de gelecek beklentisini doğrudan etkiliyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Ekim ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verileri, bu baskının boyutunu net biçimde ortaya koydu. Endeks, yıllık bazda yüzde 33,66 artarak üretim maliyetlerindeki yükselişin devam ettiğini gösterdi. Aylık artış oranı görece sınırlı kalsa da yıllık tablo, tarımsal üretimin önündeki en büyük engelin hâlâ girdiler olduğunu işaret ediyor.
Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi Yükselişini Sürdürüyor
TÜİK verilerine göre Tarım-GFE, Ekim ayında bir önceki aya kıyasla yüzde 2,04 artış gösterdi. Endeks, geçen yılın Aralık ayına göre yüzde 29,06, geçen yılın aynı ayına göre ise yüzde 33,66 yükseldi. On iki aylık ortalamalara bakıldığında artış oranı yüzde 32,3 olarak kaydedildi.
Bu veriler, tarımsal girdilerdeki artışın geçici bir dalgalanma olmadığını, yıl geneline yayılan kalıcı bir maliyet baskısına dönüştüğünü ortaya koyuyor. Üretici açısından bakıldığında, artan girdi fiyatları yalnızca bugünü değil, önümüzdeki sezonların ekim ve yatırım kararlarını da doğrudan etkiliyor.
Ana Gruplarda Artış Dikkat Çekiyor
Ana gruplar bazında değerlendirildiğinde, Ekim ayında tarımda kullanılan mal ve hizmetler endeksi bir önceki aya göre yüzde 2,12 arttı. Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetler endeksindeki artış ise yüzde 1,57 oldu.
Yıllık bazda bakıldığında tablo daha çarpıcı. Tarımda kullanılan mal ve hizmetler endeksi yüzde 34,79 artarken, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetler endeksi yüzde 27,19 yükseldi. Bu durum, hem günlük üretim maliyetlerinin hem de uzun vadeli yatırımların çiftçi için giderek daha zor hale geldiğini gösteriyor.
Alt Gruplarda Farklılaşan Maliyet Baskısı
Alt gruplar incelendiğinde, Tarım-GFE’ye göre yıllık bazda 6 alt grupta daha düşük, 5 alt grupta ise daha yüksek değişim yaşandı. Ekim ayında yıllık artışın görece sınırlı kaldığı alt gruplar yüzde 18,91 ile tarımsal ilaçlar ve yüzde 20,98 ile bina bakım masrafları oldu.
Buna karşılık, maliyet artışının en sert hissedildiği alanlar veteriner harcamaları ve gübre oldu. Veteriner harcamalarında yıllık artış yüzde 64,33’e ulaşırken, gübre ve toprak geliştiricilerde yüzde 47,39’luk artış kaydedildi.
Aylık veriler de benzer bir tablo çiziyor. Bir önceki aya göre artışın en düşük olduğu alt gruplar yüzde 0,09 ile enerji ve yağlayıcılar, yüzde 0,27 ile gübre ve toprak geliştiriciler olarak belirlendi. En yüksek aylık artış ise yüzde 5,61 ile veteriner harcamalarında, yüzde 4,71 ile tohum ve dikim materyalinde görüldü.
