Ülkemizde yaşanan deprem ve diğer doğal afetlerden sonra hak sahipliğinin ne olduğu ve kimlerin hak sahipliği desteğinden yararlanabileceği en çok araştırılan konu başlıkları arasında yer aldı. Hak sahipliği belgesi; yıkılan, ciddi hasar gören ya da afetlerden etkilenebilecek olan mülkiyet durumunu ve ilişkilerini resmi olarak ispatlayan, güvence altında alan ve afetzedelere binaların yeniden inşasında destek sağlayan bir belgedir. Afet sırasında yıkılan, yanan ya da başka bir şekilde ağır hasar gören bu yapıların tamamen yılması söz konusudur. Bu durumda hak sahipliği olan kişiler, kendilerine ait yapılar bu durumla karşılaştığında birtakım desteklerden yararlanabilir. Elbette hak sahipliği belgesinin alınabilmesi için belli başlı şartların karşılanması ve gerekli prosedürlerin yerine getirilmesi gerekir. Bu yazımızda sizlere, hak sahipliği belgesinin nasıl alınabileceğini ve kimlerin bu belgeyi alma hakkı olduğunu aktaracağız.
Kimler Hak Sahipliği Belgesi Alabilir?
AFAD hak sahipliği belgesine sahip olmak için karşılanması gereken birtakım kriterler vardır. Bununla ilgili olarak AFAD hak sahipliği belgesi alabilecek kişileri şu şekilde açıklamıştır;
- Kendilerine ait konut, iş yeri ya da ahırları ağır, yıkık derecesinde ya da orta derecede hasara uğrayanlar
- Afet öncesinde ya da afetin gerçekleştiği tarihte ebeveynlerinin mülkiyetindeki konutlarda oturanlar
- Sahibi ya da ortağı oldukları konutlar ve iş yerleri afet sonucunda hasara uğrayanlar
- Hak sahiplerine yerinden inşa taahhüdü sağlayarak istimlak edilen yapılara sahip olanlar
Hak Sahipliği Belgesinin Yasal Zorunlulukları Nelerdir?
AFAD tarafından tescil edilen hak sahipliği belgesine sahip olabilmek için yerine getirilmesi gereken yasal zorunluluklar şu şekilde sıralanmaktadır;
- Yönetmeliklerce belirtilen yasal süre içerisinde talep taahhütnamesi verilmesi ve borçlandırma işleminin yapılması
- Söz konusu yapının mülkiyetine sahip olunması (kiracı ya da misafir durumunda olanlar hak sahibi olamaz)
- Mülkiyet sahibi olan kişinin gerçek kişi olması (vakıf ya da dernek gibi tüzel kişiler hak sahibi belgesi alamaz)
- Söz konusu mülkün belge talebinde bulunan şahsa ait bir arazide ve inşaat ruhsatlı olarak inşa edilmiş olması
- Belge talebinde bulunan vatandaşlın DASK poliçesine sahip olması
- Sahip olunan yapının imar planı gereğince sakıncalı olarak tanımlanan bir bölgede yer alamaması ve yapının ruhsat sahibi olması
Hak Sahipliği Belgesi Nasıl Alınır?
Hak sahipliği başvurusu için söz konusu yapının yer aldığı afet bölgesindeki mahalle ya da köy muhtarlığında o bölge ile yetkili en büyük mülki amirlik tarafından ilanlar verilir. Bu ilanlar neticesinde hak sahipliği başvurusu yapan mülk sahibinin gerekli prosedürleri yerine getirilmesi gerekmektedir. İlanda belirtilen süre zarfında söz konusu mülke ve mülk sahibine ilişkin evrakların ve dilekçelerin, mücavir alan sınırları içerisinde belediyelere, mücavir alan sınırları dışında ise valilikleri teslim edilerek müracaat edilmesi gerekmektedir. Hak sahiplerinin tespiti için 7269 sayılı kanun gereğince bir komisyon kurulur. Mahalle hak sahipliği inceleme komisyonu olarak adlandırılan bu heyet, afet sebebiyle hak sahibi olanların tespiti hakkındaki yönetmelik uyarınca mülki amir ya da mülki amir tarafından görevlendirilen memur başkanlığında gerekli çalışmaları yürütür ve hak sahiplerini tespit eder.
Hak Sahipliği Belgesinin Avantajları Nelerdir?
Hak sahibi olduğu tespit edilen kişileri TOKİ yoluyla, ihale yöntemiyle, evini inşa edene yardım yolu ile ya da hazır konut kredisi desteği ile çeşitli imkanlar sağlanmaktadır. Bu süreç hak sahipliği talep ve taahhütname işlemleri için 60 gün, borçlandırma için 60 gün ve itiraz süreçleri için 15 gün olmak üzere toplamda en fazla 135 gün içerisinde tamamlanmaktadır. Konutların teslim süresiyle ilgili bakanlıkça mahalli idarelerden yapılan duyurulara takiben 45 gündür. Bu 45 günde borçlandırmasını yapmış olduğu halde konutu teslim almayanların hak sahipliği kendiliğinden sona erer. Bu süreçte mülk sahibine öncelikle tapu tahsis belgesi sağlanır ve daha sonra ise bu belge tapuya dönüştürülür.
