Banknotun tedavüle çıktığı 2009’daki 131 dolarlık değerinden bugünkü 4.82 dolarlık seviyesine düşmesi, TL’deki tarihi erime hızını somutlaştırmaktadır. Bu erimenin bir sonucu olarak, Merkez Bankası verileri, piyasadaki toplam nakdin yüzde 86’sının yalnızca 200 TL’lik banknotlardan oluştuğunu göstermektedir. Bu durum, enflasyonun küçük banknotları işlevsiz hale getirerek piyasayı en büyük banknotla döndürme zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Asgari ücretlinin 1 saat 41 dakikalık emeğinin karşılığı haline gelen 200 TL, alım gücünün temel ihtiyaçları karşılayamaması nedeniyle artık bir öğün yemeğe bile yetmemektedir.
En büyük banknot, asgari ücretlinin 1.5 saatlik alın terinin karşılığı haline gelirken, 2009 yılından beri yaşadığı yolculuk ise ekonomik durumun vahametini gözler önüne serdi. Küresel piyasalardaki dalgalanmalar nedeniyle Türk Lirası, giderek kan kaybetmeye devam ediyor.
200 TL’nin Değer Kaybı Oranı ve Alım Gücü Analizi
200 TL, tedavüle çıktığı 1 Ocak 2009’da 131 dolara eşitti. Bugün ise sadece 4.82 dolar etmektedir. Bu keskin değer kaybı, banknotun alım gücünü de hızla düşürmüştür. 2009'da bir haftalık alışveriş ve akaryakıt alınabilirken, bugün aynı parayla ancak bir kahve zincirinde sade kahve alınabilmektedir. Nefes gazetesinden İlkay Akkaya'nın haberine göre, 2009'da 18 adet fast food menüsü alınabilirken, bugün bir menünün üçte biri dahi zorlukla satın alınabilmektedir.
Piyasa Dolaşımındaki Hâkimiyet ve Merkez Bankası Veri Analizi
Merkez Bankası’nın ağustos ayı verilerine göre, piyasadaki toplam 847 milyar liralık nakdin yüzde 86’sı, yalnızca 200 TL’lik banknotlardan oluşmaktadır. Bu oransal hâkimiyet, yüksek enflasyonun etkisiyle küçük banknotların işlevini yitirdiğini ve ticari işlemlerde sadece en büyük banknotun kullanıldığını göstermektedir. Bu durum, aynı zamanda piyasada küçük kağıt para kıtlığına yol açmıştır.
ATM İşleyişi ve Asgari Ücret İlişkisi Analizi
Enflasyonun yarattığı değer kaybı, bankamatiklerin işleyişine de yansımıştır. Artık pek çok ATM, 200 TL’nin altındaki kağıt paraları ya hiç vermemekte ya da son derece sınırlı tutmaktadır. Bu, nakit kullanımında dahi büyük banknota bağımlılığı artırmaktadır. Öte yandan, 2025 yılında net asgari ücret 22.104 TL seviyesinde iken, bir asgari ücretlinin 200 TL’yi kazanabilmesi için 1 saat 41 dakika çalışması gerekmektedir. Bu süre, en büyük banknotun dahi asgari ücretli için önemli bir emek karşılığı olduğunu doğrulamaktadır.
Kaynak: HABER MERKEZİ
