İmam Gazali rahmetullahi aleyh, dilin özellikleri hakkında şunları söylemiştir:
Dil, Allah Teâlâ’nın büyük nimetlerinden ve çok harika lütuflarındandır. O, cüssesi küçük, ancak itaati ve günahı büyük bir organdır. Zira iman ve küfür, dilin şahitliği ile belli olur, ortaya çıkar. İnsanları, yüzleri üstü cehenneme sürükleyen ancak dillerinin kazandığı günahlardır. Dilin şerrinden yalnız, onu İslâm’in edebiyle edeplendiren ve helâl konuşmalarla sınırlı tutan kimse kurtulur. Edebe dikkat eden kimse, sadece dünya ve ahiret yönünden faydalı olan şeyleri konuşur, dinine ve dünyasına zarar veren şeylerden dilini tutar.
Muaz bin Celem Ey Allah’ın Resulü söylediklerimizden sorumlu tutulacak mıyız diye sorduğunda Peygamberimiz şöyle buyurmuştur: “Allah iyiliğini versin Ey İbn Cebel insanları yüzleri üstü Cehenneme sürükleyen ancak dillerinin kazandığı günahtan başka ne olabilir?
Resulullah bir hadisi şerifinde ise şöyle buyurur:
Kulun kalbi doğru olmadıkça imanı düzgün olmaz dili doğru olmadıkça da kalbi doğru olmaz. Komşusu kötülüklerden emin olmayan kime cennete giremez.
Dilin doğru kullanılmaması neticesinde şu sorunlar ortaya çıkar:
Boş söz: Rabbimiz ayetinde şöyle buyurur:
“Onların gizli konuşmalarının birçoğunda hayır yoktur. Ancak bir sadaka yahut bir iyilik yahut da insanların arasını düzeltmeyi isteyen kimsenin konuşması müstesnadır.” (Nisâ, 54) “Fazla ve gereksiz sözden dilini tutana ve elindeki fazla malını infak edene müjde olsun.” (Hadis-i şerif, İbnEbü’dDünyâ)
Hata yapmak
Çok konuşan kişi çok hata yapar. Dili batıldan korumanın yolu az konuşmak ve doğruyu söylemektir.
Resulullah şöyle buyurmuştur:
“Kardeşinle münakaşa etme! Onunla alay etme! Ona, yerine getiremeyeceğin vaatte bulunma!” (Tirmizi, Birr, 58)
“Haklı olduğu halde münakaşayı terk edene, cennetin en yüksek yerinde ev inşa edilir. Haklı olduğu halde münakaşayı terk edene, cennetin ortasında ev inşa edilir.”(Tirmizi, Birr, 58)
Dil doğru kullanıldığında bir iletişim aracı olur. Doğru kullanılmadığında ise kişi için bir afet olur. Sözün güzel söylenmesinin kalpte etkisi vardır.
Resulullah şöyle buyurmuştur:
“Mümin kötülemez, lânet etmez, kötü ve çirkin konuşmaz..”
“Çirkin konuşmak ve gizli sırları açmak, münafıklığın iki şubesidir.”
Kötü konuşmak nedir;
Fuhuş denen kötü söz, çirkin ve hoş olmayan şeyleri açık ifadelerle anlatmaktır. Bunlar çoğunlukla cinsi münasebet ve onunla ilgili konuşulan sözlerdir.
Gıybet etmek
“Biriniz diğerinizi arkasından çekiştirmesin. Biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Bundan tiksindiniz değil mi? Öyleyse gıybeti terk edin.” Hucurat suresi 12
“Gıybetten sakının. Şüphesiz gıybet zinadan daha kötüdür. Bir adam zina eder sonra pişman olur, Allah da tövbesini kabul eder. Gıybet eden ise, gıybeti yapılan onu affetmeden günahı bağışlanmaz.” (Suyuti)
“İsra (miraç) gecesinde, tırnaklarıyla yüzlerini parçalayan bazı kavimlerin yanından geçtim. Ben, ey Cebrail bunlar kimdir diye sordum. Cebrail, bunlar insanların gıybetini yapan ırzlarına dil uzatanlardır dedi.” Ebu Davud, Edeb 40
Alay etmek
“Ey müminler” Bir topluluk diğer bir topluluğu alaya almasın; belki de onlar kendilerinden daha hayırlıdır. Kadınlar da kadınları alaya almasınlar; belki alay ettikleri kimseler kendilerinden daha hayırlıdır.” Hucurat süresi 11
İnsanların sırlarını ifşa etmek
Yalan konuşmak
