Yollarda geçiş üstünlüğü olmamasına rağmen "çakar" takarak trafiği tehlikeye atanlara yönelik cezalarla ilgili hukuksal süreç sil baştan değişiyor.
Tokat 2’nci Sulh Ceza Hakimliği’nin yaptığı itirazı haklı bulan Yüksek Mahkeme, direksiyon başında olmayan araç sahibinin "peşinen" cezalandırılmasının önünü kesti.
Anayasa Mahkemesi (AYM), yetkisiz çakar kullanımında faturanın doğrudan araç sahibine kesilmesini öngören düzenlemeyi "Anayasa'ya aykırı" bularak iptal etti.
"Suçu İşleyen Öder" İlkesi
Kararın temel dayanağı hukukta "suçun ve cezaların şahsiliği" olarak bilinen ilke oldu. Mahkeme, Karayolları Trafik Kanunu’ndaki ilgili maddeyi mercek altına aldı. Mevcut uygulamada, kural ihlalini yapan sürücünün kim olduğuna bakılmaksızın, ceza doğrudan plaka üzerinden araç sahibine gönderiliyordu.
AYM, bu durumun adalet duygusunu zedelediğine hükmetti. Kararda, ceza verilebilmesi için hukuka aykırı eylemin kim tarafından işlendiğinin net olarak kanıtlanması gerektiği vurgulandı. Araç sahibi olmak ile o anki trafik ihlali arasında "doğrudan bir bağ kurulamayacağına" dikkat çekildi.
İtiraz Tokat'tan Geldi
Emsal niteliğindeki bu sürecin fitilini Tokat ateşledi. Tokat 2’nci Sulh Ceza Hakimliği, önüne gelen bir dosyada, araç sahibinin işlemediği bir fiil nedeniyle cezalandırılmasının Anayasa’nın 38. maddesine aykırı olduğunu savunarak AYM’ye başvurdu.
Başvuruyu değerlendiren Yüksek Mahkeme heyeti, "İhlali gerçekleştiren sürücüye ceza uygulanabilir ancak ihlalden haberi olmayan araç sahibine otomatik ceza kesilemez" görüşünde birleşti.
Plakaya Otomatik Cezaya Fren
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren bu iptal kararı, trafik denetimlerinde yeni bir dönemin kapısını araladı. Karar, "çakar serbest oldu" anlamına gelmiyor; ancak cezanın kime kesileceği konusunda polisin elini zorlaştıracak bir prosedür getiriyor.
Bundan böyle yetkisiz ışıklı ve sesli uyarı cihazı tespit edildiğinde, ekiplerin cezayı plakaya değil, aracı fiilen kullanan kişiye kesmesi gerekecek.
Bu durumun özellikle elektronik denetleme sistemleri üzerinden yazılan cezaları nasıl etkileyeceği ve İçişleri Bakanlığı'nın bu konuda yeni bir düzenleme yapıp yapmayacağı ise önümüzdeki günlerde netleşecek.
