Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yürütülen “Terörsüz Türkiye” süreci kapsamında siyasi partilerin hazırladığı raporların tamamı TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Son olarak AK Parti’nin raporunu teslim etmesiyle birlikte Meclis’te grubu bulunan ve komisyona katılan partilerin görüşleri resmiyet kazandı. Böylece süreçte rapor hazırlama aşaması sona ererken, gözler bundan sonraki sürecin nasıl devam edeceğine çevrildi.
RAPORLARDA FARKLI YAKLAŞIMLAR BULUNUYOR
Partilerin sunduğu raporlar; güvenlik politikalarından hukuki düzenlemelere, demokratikleşme adımlarından toplumsal uzlaşı önerilerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Partilerin raporlarında yaklaşım farklılıkları dikkat çekerken, bazı başlıklarda ortak vurgu alanları da öne çıkıyor.
EN UZUN RAPOR MHP’NİN EN KISA YRP’NİN
Komisyona sunulan raporlar içerik ve kapsam açısından farklılık gösterdi. En kapsamlı raporlardan biri MHP tarafından hazırlanırken, en kısa raporlardan biri Yeniden Refah Partisi’ne ait oldu.
AK PARTİ RAPORUNDA 15 BAŞLIK YER ALDI
AK Parti, yaklaşık 60 sayfadan oluşan ve 15 ana başlık altında hazırlanan raporunu TBMM’ye sundu.
CHP HUKUK VE DEMOKRASİYE AĞIRLIK VERDİ
CHP, yaklaşık 53 sayfalık raporunda hukuki ve demokratik çerçeveye ağırlık verdi.
MHP EN KAHSAMLI RAPORU HAZIRLADI
MHP, yaklaşık 120 sayfalık raporuyla sürece güvenlik perspektifinden yaklaşan detaylı bir metin hazırladı.
DEM PARTİ MHP’DEN SONRA EN UZUN RAPORU HAZIRLADI
DEM Parti, yaklaşık 99 sayfalık raporuyla sürecin demokratikleşme boyutunu öne çıkardı.
3 PARTİ ORTAK RAPOR HAZIRLADI
Yeni Yol Grubu, (Saadet Partisi, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi), ortak bir rapor hazırlayarak komisyona sundu.
YRP SADECE ÖNERİLERE YER VERDİ
Yeniden Refah Partisi, yaklaşık 8 sayfalık raporunda önerilere yer verdi. DSP ve DP de sürece ilişkin raporlarını komisyona iletti.
İYİ PARTİ RAPOR SUNMADI
İYİ Parti ise komisyona rapor sunmayan partiler arasında yer aldı.
AK PARTİ İNFAZ DÜZENLEMELERİNE DİKKAT ÇEKTİ
AK Parti raporunda “Terörsüz Türkiye” hedefi doğrultusunda aşamalı bir yol haritası ortaya koydu. Raporda, silahlı faaliyetlere katılmamış kişilerin topluma kazandırılması, suça karışmış kişilerle ilgili infaz ve hukuk düzenlemeleri ile örgüt yöneticilerine yönelik politikaların ayrı başlıklar altında ele alınması gerektiği ifade edildi. Ayrıca raporda, sürecin kalıcı hale gelmesi için yasal ve kurumsal düzenlemelere ihtiyaç olduğu vurgulandı.
MHP TAMAMEN SİLAHSIZLANDIRILMAYI SAVUNDU
MHP raporunda güvenlik politikaları ön planda tutuldu. Terör örgütlerinin tamamen silahsızlandırılması ve bu sürecin herhangi bir belirsizliğe yol açmaması gerektiği ifade edildi. Raporda, terörle mücadelede tavizsiz bir yaklaşım benimsenmesi gerektiği belirtilirken, örgütlerin farklı yapılanmalarla varlığını sürdürmesinin önüne geçilmesi gerektiği vurgulandı.
CHP ŞEFFAFLIK VE AİHM VURGUSU YAPTI
CHP raporunda hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve demokratik standartlar temel başlıklar olarak öne çıktı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararlarının uygulanması, temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması gerektiği ifade edildi. CHP, sürecin Meclis denetiminde ve şeffaf bir şekilde yürütülmesi gerektiğine dikkat çekti.
DEM PARTİ REFORM ÇAĞRISINA YER VERDİ
DEM Parti raporunda demokratik entegrasyon, toplumsal barış ve siyasal katılım başlıklarına ağırlık verildi. Raporda, çatışma ortamının kalıcı olarak sona erdirilmesi için demokratik reformların zorunlu olduğu ifade edildi. Sürecin kapsayıcı bir dil ile yürütülmesi ve tüm toplumsal kesimlerin sürece dahil edilmesi gerektiği vurgulandı.
YENİ YOL GRUBU UZLAŞI VE DEMOKRATİK ÇÖZÜM VURGUSUNDA BULUNDU
Saadet Partisi, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi tarafından oluşturulan Yeni Yol Grubu raporunda uzlaşı, çoğulculuk ve demokratik çözüm vurgusu yapıldı. Raporda, sürecin toplumsal meşruiyetinin güçlendirilmesi için şeffaflık ve hukuki güvencelerin artırılması gerektiği ifade edildi.
YRP HALKOYLAMASI ÇAĞRISINDA BULUNDU
Yeniden Refah Partisi raporunda somut öneriler yer aldı. Silahların kayıt altına alınması, idari uygulamaların hukuki çerçeveye oturtulması ve bazı düzenlemelerin halkoyuna sunulması gibi başlıklar raporda dikkat çeken unsurlar arasında yer aldı.
RAPORLARDA HANGİ UYARILARDA BULUNULDU?
Raporlar incelendiğinde, partiler arasında yaklaşım farklılıklarının belirgin olduğu görülüyor. Güvenlik eksenli yaklaşımı savunan partiler ile demokratikleşme ve hukuk reformlarını önceliklendiren partiler arasında yöntem ve öncelik ayrışmaları bulunuyor.
BİR TARAF HIZLANMAYI BİR TARAF GECİKMEYİ ELEŞTİRDİ
Bazı raporlarda sürecin hızlı ilerlemesinin riskler barındırabileceği belirtilirken, bazı raporlarda ise gecikmelerin toplumsal beklentileri olumsuz etkileyebileceği uyarısı yapıldı. Ayrıca sürecin yürütülme biçimi, şeffaflık düzeyi ve Meclis’in rolü konusunda farklı değerlendirmeler yer aldı.
SÜREÇ NASIL DEVAM EDECEK?
Raporların tamamlanmasının ardından gözler komisyonun hazırlayacağı ortak değerlendirme metnine çevrildi. Komisyon, partilerin sunduğu raporları inceleyerek ortak noktaları ve farklı görüşleri içeren bir sonuç raporu hazırlayacak. Bu raporun TBMM Başkanlığı’na sunulması ve kamuoyuyla paylaşılması bekleniyor.
SONUÇ RAPORU KANUN TEKLİFİ OLMAYACAK AMA ÇERÇEVEYİ ÇİZECEK
Komisyonun görev süresi dolmadan çalışmalarını tamamlaması, gerek görülmesi halinde ise sürenin uzatılması gündeme gelebilecek. Hazırlanacak sonuç raporunun doğrudan bir kanun teklifi niteliği taşımayacağı, ancak ileride yapılabilecek yasal düzenlemeler için bir çerçeve belge işlevi göreceği belirtiliyor.
RAPORLAR PARTİLERİN TEMEL YAKLAŞIMLARI OLARAK ESAS ALINACAK
Sunulan bu raporlar, Meclis’teki siyasi partilerin terörle mücadele ve toplumsal barış konularındaki yaklaşım ve önceliklerini ortaya koyan temel metinler olarak değerlendiriliyor. Bu raporların;
- TBMM’de yürütülecek müzakere süreçlerine kaynaklık etmesi,
- Olası yasal ve idari düzenlemelere referans oluşturması,
- Sürecin siyasi ve toplumsal meşruiyetinin güçlendirilmesine katkı sunması
bekleniyor.
ŞİMDİ GÖZLER BUNDAN SONRA NE OLACAĞINA ÇEVRİLDİ
“Terörsüz Türkiye” sürecinde rapor aşamasının tamamlanmasıyla birlikte, Meclis’te bundan sonraki dönemde nasıl bir yol izleneceği ve ortak bir zeminin oluşturulup oluşturulamayacağı, siyasi gündemin önemli başlıklarından biri olmayı sürdürecek.