Esasen hepimizi rahatsız eden bir konu...
Konu şu; AB tarafından “ciddi risk” veya “kabul edilemez risk” nedeniyle geri gönderilen ürünlerin akıbeti nedir?
Bu ürünler iddia edildiği gibi iç piyasaya sunuldu mu?
İç pazarda satışa sunulan gıda ürünlerinde pestisit kalıntısı analizleri ne sıklıkla yapılmaktadır?
Bu denetimlerin şeffaf biçimde kamuoyuyla paylaşılması yönünde bir uygulama mevcut mudur?
***
Yukarıda sıralanan sorular ve hususlar TBMM gündemine taşındı!
İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, Türkiye’den yurtdışına gönderilen taze gıda ürünlerinde yasaklı veya yüksek düzeyde pestisit tespit edilmesi nedeniyle çok sayıda ürünün Avrupa Birliği ülkeleri tarafından geri çevrildiğini savunarak, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı tarafından yanıtlanmak üzere kapsamlı bir soru önergesi verdi.
Yeneroğlu, yaşananların ihmal, denetimsizlik ve şeffaflık eksikliği nedeniyle hem ülkenin dış ticaretini hem de halkın sağlığını riske atan sistematik bir çöküş olduğunu, mahkeme kararına rağmen denetim sonuçlarının kamuoyu ile paylaşılmamasının büyük bir skandal olduğunu vurguladı.
‘TÜRKİYE, 2025’TE AVRUPA’NIN EN ÇOK ‘ZEHİRLİ ÜRÜN BİLDİRİMİ’ ALAN ÜLKESİ OLDU'
Avrupa Birliği’nin Gıda ve Yem için Hızlı Uyarı Sistemi (RASFF) verilerine göre Türkiye’nin 2025 yılının ilk dokuz ayında 384 bildirimle en fazla pestisit kaynaklı uyarı alan ülke hâline geldiğini hatırlatan Yeneroğlu, bu durumun hem ülke imajı hem de tarım sektörünün geleceği açısından alarm verici olduğunun altını çizdi:
“Meyve ve sebzelerde 169 kez pestisit ve aflatoksin tespiti yapılmış; bunların %57’si ciddi risk kategorisinde. Sadece son üç haftada nar ve incir gibi 42 ürün ‘zehirli’ olduğu gerekçesiyle iade edilmiş durumda. Bu tabloyu artık görmezden gelmek mümkün değildir.”
Yeneroğlu, Greenpeace tarafından İstanbul’daki zincir marketler ve semt pazarlarında yapılan analizlerde örneklerin %61’inde çoklu pestisit, %31,6’sında ise hormon bozucu, nörolojik gelişimi etkileyen veya kanserojen en az bir kimyasal tespit edildiğini hatırlatarak şunları söyledi:
“Bu araştırmalar ortadayken Bakanlığın denetim sonuçlarını açıklamaması kabul edilemez. 246 bin 946 denetimin sonuçları mahkeme kararına rağmen hâlâ kamuoyundan gizleniyor. Halkın sağlığı söz konusuyken bilgi saklamak hukuk dışıdır.”
‘GERİ GÖNDERİLEN ÜRÜNLER İÇ PİYASAYA MI SÜRÜLDÜ?’
Türkiye’de üretilen taze gıdaların yalnızca %10’unun ihraç edildiğini, geri kalan %90’ın ise iç piyasaya sunulduğunu hatırlatan Yeneroğlu:
“İhracata gönderilen nispeten özenli ürünlerde bile bu derece yoğun pestisit çıkıyorsa, iç piyasadaki ürünlerin durumu nedir? Geri gönderilen ürünlerin akıbeti toplumun bilmek zorunda olduğu bir konudur.” dedi.
YENEROĞLU, BAKAN YUMAKLI’YA ŞU SORULARI YÖNELTTİ
1. 2024 yılından bu yana yurt dışına ihraç edilen gıda ürünlerinden kaç tanesi pestisit kalıntısı nedeniyle geri çevrilmiştir? Geri çevrilen ürünlerin türleri, miktarları ve menşe bölgeleri nelerdir?
2. AB tarafından “ciddi risk” veya “kabul edilemez risk” nedeniyle geri gönderilen ürünlerin akıbeti nedir? Bu ürünlerin iç piyasaya sunulup sunulmadığına ilişkin Bakanlığınızca bir inceleme yapılmış mıdır? Yapıldıysa bulgular nelerdir?
3. İç pazarda satışa sunulan gıda ürünlerinde pestisit kalıntısı analizleri ne sıklıkla yapılmaktadır? Bu denetimlerin şeffaf biçimde kamuoyuyla paylaşılması yönünde bir uygulama mevcut mudur?
4. Son 5 yılda pestisit kalıntısı tespiti amacıyla kaç denetim gerçekleştirilmiştir? Bu denetimlerde tespit edilen uygunsuzlukların oranı nedir? Uygunsuzluklar karşısında uygulanan idari yaptırımlar, toplatma işlemleri veya yasaklamalar nelerdir?
5. Mahkeme kararına rağmen açıklanmayan 2022–2024 Kalıntı Eylem Planı ve pestisit denetim sonuçlarının ne zaman kamuoyuyla paylaşılması planlanmaktadır? Bu raporların düzenli ve erişilebilir bir platform üzerinden yayımlanması planlanmakta mıdır?
6. Türkiye’de kullanımı yasaklanmış pestisitlerin gıda ürünlerinde hâlen tespit edilmekte midir? Denetimlerde bu maddelerin tespiti hâlinde izlenen süreç, yaptırımlar ve sorumluluk mekanizmaları nelerdir?
7. Pestisit kullanımının azaltılmasına yönelik ulusal politika ve eylem planları hangi aşamadadır? Ekolojik tarım, iyi tarım uygulamaları ve organik üretim yöntemlerine geçişi destekleyen teşvikler nelerdir?
8. Pestisitlerin insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla Bakanlığınız, Sağlık Bakanlığı ve üniversitelerle iş birliği içinde düzenli bir bilimsel araştırma ve halk sağlığı izleme programı yürütmekte midir? Varsa kapsamı nedir?
9. Çiftçilerde ve tarım işçilerinde pestisit maruziyetine bağlı zehirlenme vakalarına ilişkin Bakanlığınızda kayıtlı istatistikler nelerdir? Bu vakaların önlenmesine yönelik eğitim, koruyucu ekipman ve izleme programları uygulanmakta mıdır?
10. Pestisit kullanımının azaltılması ve alternatif üretim yöntemlerinin yaygınlaştırılması amacıyla yürütülen uluslararası iş birlikleri, projeler ve fon destekleri nelerdir? Bu projelerin kapsamı, bütçesi ve uygulama sonuçları kamuoyuyla paylaşılmış mıdır?
