Celal Bayar, 1883 yılında Bursa’nın Gemlik ilçesine bağlı Umurbey köyünde dünyaya geldi. Bayar, Osmanlı-Rus Savaşı sonrası Plevne’den göç eden bir ailenin çocuğudur. Babası Abdullah Fehmi Efendi, ilmiye sınıfına mensup bir din âlimiydi. Bayar, ilk öğreniminin ardından genç yaşta memuriyet hayatına atıldı.
BANKACILIKTAN SİYASETE UZANAN YOLCULUK
Bayar, Gemlik ve Bursa’da çeşitli devlet dairelerinde çalıştı. Ziraat Bankası, Deutsche Orientbank ve İttihad-ı Milli Bankası’ndaki görevlerinin yanı sıra eğitimine de devam etti. Bu dönemde Refet Bey’in kızı Reşide Hanım’la evlendi.
İTTİHATÇILIKLA BAŞLAYAN SİYASİ HAYAT
İkinci Meşrutiyet’in ilanıyla (1908) siyasete atıldı. İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katılarak Bursa Şubesi Genel Sekreterliği yaptı. 1918’de Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti’ne giren Bayar, 1914’te Altay Spor Kulübü’nün kuruluşuna da öncülük etti.
MİLLİ MÜCADELE YILLARI VE TBMM GÖREVİ
Osmanlı’nın son Meclisi olan 1920’deki Mebusan Meclisi’nde Saruhan Milletvekili olarak yer aldı. Anadolu’ya geçerek Millî Mücadele’ye “Galip Hoca” takma adıyla katıldı. Kurtuluş Savaşı sürecinde Batı Anadolu’da önemli görevler üstlendi. Birinci Meclis’te Saruhan, ardından İzmir Milletvekili oldu. 1921’de İktisat Vekili olarak görev yaptı.
CUMHURİYETİN İKTİSATÇISI VE KURUCU KADRO ÜYESİ
Bayar, Türkiye İş Bankası’nın kuruluşunda yer aldı. 1932-1937 yılları arasında İktisat Vekilliği, 1937-1939 arasında ise Başvekillik yaptı. Ekonomi politikalarının şekillenmesinde etkin bir isim oldu.
DEMOKRAT PARTİ VE CUMHURBAŞKANLIĞI DÖNEMİ
1946 yılında çok partili hayata geçiş sürecinde Demokrat Parti’nin kurucuları arasında yer aldı ve genel başkan seçildi. 1950 seçim zaferinin ardından TBMM tarafından Türkiye Cumhuriyeti’nin üçüncü Cumhurbaşkanı olarak göreve başladı. Bu görevini 10 yıl boyunca sürdürdü.
27 MAYIS DARBESİ VE YASSIADA YARGILAMALARI
27 Mayıs 1960’ta gerçekleşen askeri darbe ile görevden alındı. Yassıada Mahkemeleri tarafından idama mahkûm edildi, ancak yaşı nedeniyle cezası müebbet hapse çevrildi. 1964’te sağlık durumu gerekçesiyle serbest bırakıldı, 1966’da ise dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından affedildi.
103 YILLIK BİR ÖMRÜN ARDINDAN
Bayar, 22 Ağustos 1986’da 103 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti. Memleketi olan Bursa Umurbey’de toprağa verildi. Doğduğu ev, Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü Kazım Taşkent’in desteğiyle restore edilerek tarihî bir miras haline getirildi.
