Ev ödevi nesiller boyunca eğitimin içinde olmuş, öğrenciler, ebeveynler ve eğitimciler arasında birçok tartışmaya yol açmış olsa da eğitim geleneğinin vazgeçilmez unsuru haline gelmiştir. Ödevler okulda işlenen bir konunun farklı açılardan tekrar ele alınmasını, konuların öğrenilmesini ve bilginin pekiştirilmesini sağlar. Ayrıca okulda öğrenilen bilgilerin uzun süreli hafızaya geçmesine olanak tanıması bakımından eğitim 6 paydaşları için vazgeçilmesi zor bir uygulamadır. Ödevler, öğrencilere verilen ve normal ders saatleri dışında tamamlanması gereken görevlerdir. Bunlar okuma, problem çözme alıştırmaları, araştırma projeleri veya yazı yazma gibi çeşitli biçimlerde olabilir. Eğitimin yol arkadaşı olan ev ödevi, öğrenciler arasında sıklıkla baş belası olarak tanımlansa da ödevler okul dışında tamamlanacak bir dizi görevden çok daha fazlasıdır. Yalnızca akademik başarıyı değil aynı zamanda kişisel gelişimi de şekillendiren güçlü bir araç olarak ev ödevinin amaçlarını gelin beraber inceleyelim.
Ödevler öğrenmenin pekiştirilmesini sağlar:
Çocuklar pratik yaparak öğrendikleri kavramlara ilişkin bilgileri uzun süreli hafızada muhafaza edebilirler. Ev ödevi, temel becerilerin geliştirilmesine ve iyileştirilmesine yardımcı olurken çocukların alıştırmalar yaparak iyi olanı daha iyi hale getirebilmelerine olanak tanır.
Bağımsız öğrenmeyi teşvik eder:
Çocukların soruları kendi başlarına çözmelerini veya konuları araştırmalarını gerektiren ev ödevleri, özgüven ve beceriklilik duygusunu geliştirir. Bu beceri sadece akademik başarı için değil aynı zamanda gelecekteki yüksek öğrenim ve iş hayatı için de gerekli olan bir kazanımdır.
Gelecek derslere hazırlık sağlar:
Öğretmenler bazen öğrencilerini bir sonraki günün dersine hazırlamak için onlara ön okuma veya ön çalışma verirler. Böylece çocukların derste işlenecek olan konuya ilişkin temel bilgiye sahip olarak gelmelerini isteyebilir ve böylece sınıftaki tartışmaların daha ilgi çekici ve üretken olmasına yardımcı olarak, çocuklardaki bilginin pekişmesini sağlayabilirler.
Zaman yönetimi ve sorumluluk duygusunu geliştirir:
Son teslim tarihlerine uymak ve zamanı etkili bir şekilde yönetmek yaşam becerilerinden biridir. Ev ödevleri çocuklara zamanlarını akıllıca düzenlemeyi, görevleri önceliklendirmeyi ve işlerinin sorumluluğunu almayı öğretir. Bu alışkanlıklar akademik başarıya katkıda bulunmanın yanında diğer sorumlulukları da yerine getirebilmek için çocuklara hem alışkanlık hem de beceri kazandırır.
Öğretmenin öğrencisini tanımasına olanak sağlar:
Ödev, devam eden bir değerlendirme biçimi olarak öğretmenler için öğrenciyi tanıma aracıdır. Öğretmenler, ödevler aracılığıyla öğrencilerin materyali ne kadar iyi kavradığını ölçebilir. Böylece öğrenme materyallerini, sınıf içi uygulamaları ve ödevin niteliğini çocuğa göre düzenleme olanağı bulabilir.
Eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerinin gelişimine katkıda bulunur:
Ev ödevi genellikle eleştirel düşünme ve problem çözme gerektiren görevleri içermektedir. Yalnızca okulda öğretilen bilgileri değil bunun dışında farklı bakış açılarını keşfetmeyi, varsayımları sorgulamayı ve konuya ilişkin derinlemesine öğrenmeyi teşvik eder. Bu sorgulama süreci aynı zamanda entelektüel gelişimin de temelini oluşturur.
Ebeveyn iş birliğine imkân tanır:
Ödevler, ebeveynlere çocuklarının sınıf içinde öğrendiklerini destekleme şansı verir. Ebeveynler, çocuklarının hangi konularda zorlandığını veya başarılı olduğunu gözlemleyerek öğrenme ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilirler.
Bireyselleştirilmiş öğrenmeyi sağlar:
Her öğrenci kendi hızında öğrenir. Bu nedenle ödevler bireyselleştirilmiş öğrenmeye olanak tanıyarak çocukların ödev yaklaşımlarını kendi öğrenme stillerine ve tercihlerine göre uyarlamalarına, materyali gerektiği gibi tekrar edebilmelerine ve gözden geçirebilmelerine imkân verir.
Sınavlara hazırlık yapmayı sağlar:
İster sürpriz bir sınav olsun, isterse yarıyılın sınavı olsun, ödevler çocukların başarıları için gerekli bir araçtır. Ödev, çocukların zayıf noktaları tespit etmelerini ve bu açıklarını kapatmayı sağladığı gibi sınavlara hazırlıksız yakalanmamaya olanak tanır.
İş ahlakının geliştirilmesini sağlar:
Ev ödevlerini tamamlamak, çocuklara güçlü bir iş ahlakı aşılamaya yardımcı olur. İş ahlakı gelecekteki kariyerler de dahil olmak üzere yaşamın diğer alanlarına da aktarılabilir.
İletişim becerilerini geliştirme fırsatı sunar:
Bazı ev ödevleri çocuklara araştırma yapmayı, bilgi toplamayı ve tüm bunları sunmayı gerektirir. İletişim kurmayı gerektiren bu ödevler çocukların başka insanlarla temas kurmasını, onlara sorular sormasını ve toplum karşısında konuşmasını gerektirdiği için iletişim becerilerinin gelişmesine katkı sağlar.
EBEVEYNLER ÖDEV HAKKINDA NE DÜŞÜNÜYOR?
Ebeveynler, ödevin gerekliliği, ödevin miktarı, ödev alışkanlığının kazandırılması, ödev yapan çocuğu yönlendirme gibi konularda sorular sorarlar. Bu sorular yalnızca velilerin değil eğitim ile ilgilenen herkesin ortak sorularıdır. Bu sorulara cevap vermeden önce ödevin ne olduğunu anlamak önemlidir. Ödev, okulda işlenen bir konunun farklı açılardan tekrar ele alınarak, öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesine ve uzun süreli hafızada kalmasına katkı sağlar. Bu nedenle çocuğa ödev vermek eğitimin vazgeçilmez bir parçası olarak kabul edilir. Ama genellikle ödev verilirken çocuğun diğer sorumlulukları göz ardı edilir. Çocukların sadece ödev yapmaları gerektiği yanılgısı, zannedildiği gibi çocuklara katkı sağlamak yerine zarar verebilir. Çocuğa ne kadar ödev verilmeli sorusunun yanıtı “çocuğun sosyal hayatına uygun miktarda ödev verilmeli” olmalıdır. Okul dışındaki zamanlarda çocuğun oyun, dinlenme, evdeki sorumluluklar ve kendi hobileri gibi aktivitelere zaman ayırabilmesi, çocuğun yaşam becerilerini geliştirmesi açısından kritiktir.
Peki çocuğun günlük rutinleri arasında ona ödev yapma alışkanlığı nasıl kazandırılır? Genellikle çocukları için fiziki olarak uygun çalışma ortamını oluşturan aileler onlardan akademik başarı beklerler. Ama çocukların çalışma ortamlarının sessiz ve düzenli olmasından öte, onların motivasyon ve odaklanma ihtiyaçlarını da göz önünde bulundurmaları gerekir. Bu nedenle çocuğun ödev yaparken yanında olmak, motivasyona katkı sağlayabilir ama bu destekleme süreci, çocuğun yerine ödevi yapmak olmamalıdır. Çocuğun kendi çözüm yollarını bulmasına ve öğrenmesine olanak tanımalı, rehberlik edilmelidir. Çocuğun ödev sorumluluğunu yerine getirme konusundaki endişe veya isteksizlik durumları aile içinde çatışmalara neden olsa da çocuklara karşı sabırlı, anlayışlı ve yönlendirici olmak gerekir.
ÇOCUĞUNUZA ÖDEVLERİ KONUSUNDA NASIL YARDIMCI OLABİLİRSİNİZ?
Okul Öncesi:
- Bebekler ve küçük çocuklar için oyuncaklar aracılığıyla duyusal ve motor becerilerini geliştirecek etkinlikler önemlidir. Renkli bloklarla oynamak gibi etkinlikler el-göz koordinasyonunu artırabilir.
- Dil gelişimi hızlıdır. Duydukları her şeyi kaydederler. Çocuklarla konuşmak, onlara kitap okumak, şarkılar söylemek dil gelişimlerine katkı sağlar.
- Günlük yaşam aktiviteleri ile çocuklar sorumluluk duygusu kazanabilir. Kendi oyuncaklarını toplamalarını sağlamak bu aktiviteler arasında sıralanabilir. Bu dönemde çocukların dikkat süreleri kısa olduğu için sabırsız olabilirler.
NASIL YARDIM EDİLİR?
- Öğrenmeyi eğlenceli hale getirmek için oyunlar ve uygulamalı aktivitelerle bilgilerini pekiştirin.
- Fırsat öğretimi yöntemini kullanın.
İlkokul:
- Biraz daha gelişmiş dikkat süreleri vardır.
- Temel okuma, yazma ve matematik becerilerini geliştirme önemlidir.
NASIL YARDIM EDİLİR?
- Akademik destek sağlayarak çocukların okulda öğrendikleri konuları evde pratik yapmalarına yardımcı olun.
- Çocuklara günlük plan yapma alışkanlığı kazandırmak, ödevlerini zamanında tamamlamalarına yardımcı olabilir. Artık bağımsız çalışmaya başlayabildikleri için çocukları sorumluluk alabilecekleri görevlere yönlendirebilirsiniz.
- Odaklanmış çalışma için sessiz, iyi aydınlatılmış bir alan oluşturun.
- Onlara problem çözme becerilerini öğretin, ancak önce kendi başlarına denemelerine izin verin.
- Sorulara hazır olun ve onların ödevini yapmadan rehberlik sağlayın.
Ortaokul:
- Artan bağımsızlık ve özerklik arzusu oluşmaya başlar.
- Soyut düşüncenin gelişimi bu dönemde başlar.
- Daha fazla ders ve konular ile muhatap olurlar.
NASIL YARDIM EDİLİR?
- Ev ödevlerinin programlarının ve teslim tarihlerinin sorumluluğunu onların almasına izin verin.
- Onlara ödevleri yönetmek için planlayıcıları veya dijital araçları kullanmayı öğretin.
- Zaman yönetimi desteği sağlayarak görevleri yönetilebilir parçalara ayırmalarına yardımcı olun.
Lise:
- Yetişkinliğe hazırlık aşamasındadırlar.
- Sorumlulukları artmaktadır.
- Çeşitli ilgi alanları ve kariyer araştırmaları yapmaya başlarlar.
- Kimlik çatışmaları yaşayabilirler.
- Sosyal hayat, aile hayatının önünde yer alır.
- Daha karmaşık ve gelişmiş kurs çalışmalarına ihtiyaç duyabilirler.
NASIL YARDIM EDİLİR?
- Onları akademik sorumluluklarını üstlenmeye teşvik edin.
- Çalışma teknikleri hakkında rehberlik sunarak, etkili çalışma yöntemlerini ve zaman yönetimini becerileri için destekleyin.
- Kariyer planlamalarına yönelik destek sunmak, ilgi alanlarını keşfetmelerine yardımcı olabilir.
- Bu dönemde duygusal olarak destek önemlidir. Aile bireyleri, çocuğun hissettiklerini anlamaya çalışmalı ve iletişim kanallarını açık tutmalıdır.
- Çocukların bu dönemde zaman yönetimi ve önceliklendirme becerilerinde aksamalar olur ancak sosyal hayatını da dikkate alarak, sınavlar ve projelerle başa çıkmalarına yardımcı olacak beceriler için destek verin.
ÖDEV RUTİNLERİ NASIL OLUŞTURULUR?
- Ödevin yapılacağı yer sessiz sakin ve dışarıdan uyaranların en az olduğu bir yer olmalıdır. Evin şartlarına göre evin sessiz bir köşesinde de bu eylem gerçekleştirilebilir.
- Ödevin yapılacağı masanın üzerinde ödev ile ilgili tüm materyallerin olmasına önem verilmelidir. Ödevi ilgilendirmeyen tüm materyaller de masadan kaldırılmalıdır. Çünkü masanın üstünde çocuğun ödevine katkı sağlamayan malzemeler onun dikkatini dağıtabilir.
- Ödev için gerekli olan tüm malzemelerin çocuğun masasında olmasına dikkat edilmelidir. Eğer gerekli malzemeler masada yoksa çocuğu ödev yaparken sık sık bölünebilir ve dikkati dağılabilir.
- Bazı çocuklar ödev yaparken yalnız kalmak istemezler. Anlamadıkları konular için bir yetişkinden yardım almak isteyebilirler. Çocuğun gelişim durumuna göre yavaş yavaş özerklik kazanmasını sağlayarak yanında durmaya çalışın.
- Ödevlerin her gün aynı saatte ya da benzer saatlerde yapılmasına özen gösterilmelidir. Bazı çocuklar okuldan geldikten sonra biraz dinlenmek isteyebilirler, bazıları ise okuldan gelir gelmez henüz eğitim ortamından yeni çıkmışken ödevlerini hemen yapmak isteyebilirler. Çocukların durumuna göre her gün aynı rutin olacak biçimde ödevleri yapmalarına olanak tanıyabilirsiniz. Ancak unutulmamalıdır ki en uygun aralık akşam yemeğinden önce ve çocuk dinlendikten sonraki aralıktır.
- Ödevlerden önce ağır yemekler yenilmemelidir. Yemek kan şekerini yükselttiği için sindirimin yapılmasını beklemek gerekmektedir. Gerekli sindirim yapıldıktan sonra çocuklar ödevlerini yapabiliriler. Diğer durumda çocuklar ödevlerinin başına oturduğunda uyuklayabilirler ve dersi anlamakta zorluk çekebilirler.
- Ödev çizelgesi oluşturmak her zaman işe yarar. Çocuklarınız için bir zaman çizelgesi oluşturmanız, onun günlük rutinini oluşturması ve zaman yönetimi için önemli katkı sağlar. Bunun yanında gün içinde ne kadar ödevin olduğunu, hangi ödevlerin olduğu ve ne kadar çalışması gerektiğini çocuk kendisi planlayabilir. Ödev çizelgesini oluştururken çocuğunuzun özel gereksinimlerini dikkate almanız gerekir. Eğer çocuk çalışırken yanında bir yetişkin istiyorsa kendi zamanınıza göre bir zaman çizelgesi oluşturmalısınız.
- Ödev kontrollerini yapmayı unutmayın. Ödev kontrolleri her ne kadar öğretmenler tarafından yapılsa da velilerin de bu kontrolü yapması çocukların hatalarını düzeltmesine olanak tanırken, çocuğun çabasını görmeyi de sağlar. Ancak öğretmenin verdiği yönergenin dışına çıkarak çocuğun yerine bir yetişkinin ödev yapmasına müsaade edilmemelidir.
- Her işte olduğu gibi ödev yaparken de teşvik edilmek çocuğun motivasyonunu arttırabilir. Çocuğun okulda başarı kazanması önemli bir teşvik olsa da aile içinde de belli teşviklere ihtiyaç vardır. Ancak bunlar çocuğa kızarak ödevini zorla yaptırmak ya da ödevini yapma karşılığında ona ödül vererek cezalandırmayı içermez. Bu nedenle teşviğin çocuğun sosyal duygusal gelişimine katkı sunması gerektiği unutulmamalıdır.
- Tüm bu ödev rutinleri oluşturulduğu halde çocuklar hala ödev yapmaya istekli değil ise, kurulan sistem gözden geçirilmelidir ve yeniden yapılandırılmalıdır. Eğer düzelmeyecek bir durumda ise bir uzmandan yardım istenmelidir.
- Ödev yapma konusunda ailenin görevi çocuğu denetlemek, ona rehberlik etmek, onun için rutinler oluşturmak ve gerekli olanakları sağlamaktır. Çocuğun ödevleri ile ilgili sorumluluk almak, çocuğun yerine ödevleri yapmak değildir! Birçok veli çocuklarının not verilen ödevlerini kendileri yapmak ister. Çünkü not verilen ödevler çocuğun akademik gelişim karnesine işlenen bir durumdur. Ancak böyle durumlarda çocuğa katkı sağlamak yerine zarar verildiğini unutmamak gerekir.
ÖDEV YAPMAKTA GÜÇLÜK ÇEKEN ÇOCUKLARA TAVSİYELER
- Ders çalışmaya olumlu düşüncelerle başla!
- Oturuşunu düzelt. Çünkü oturuş kan dolaşımını etkiler. Vücudun kan dolaşımını doğru biçimde yapabilmesi, beynin daha y çalışmasını sağlar.
- Dersi daha iyi anlamak istiyorsan, odanı düzenli aralıklarla havalandır! On beş dakika aralıklarla birkaç yudum da olsa su iç ve hafif atıştırmalıkları belli aralıklarla ye!
- Masanın üzerinde duran gereksiz tüm eşyaları kaldır. İhtiyacın olmayan şeylerin masada olması dikkatini dağıtır.
- Masaya üzerine yalnızca çalışacağın ders için gerekli olan malzemeler koy. İhtiyacın olan malzemeyi almak için masadan sürekli kalkmak dikkatini dağıtabilir. Odana bir poster asacaksan eğer, bu poster derslerinle ilgili olsun. Böylece kafanı kaldırdığında sürekli göreceğin şeyler farkında olmadan öğrenmiş olursun.
- Ezberlenmesi gereken kavramlar varsa bunlar için ezber kartları oluştur.
- Bir hedefin varsa bunu sürekli görebileceğin bir yere as. Böylece motivasyonun artar ve ödevlerini yapmak için kendi kendini teşvik edebilirsin.
- Renkli kalemler kullanarak ödevlerinin altını çizmek, derslerini daha y anlamana katkı sağlayabilir. Zamanını iyi yönet.
- Hemen harekete geç, sonraya bırakma. Daha sonra yapmayacağını sen de biliyorsun.
- Aralıklı çalışmak işine yarayabilir. Böylece ne zaman mola vereceğin hesaplayabilir derslerini listeleyebilirsin. Bunun için uygun sitelerden yardım alabilirsin ya da çalar saatini aralıklı çalışma düzeninde kurgulayabilirsin.
- Mükemmeliyetçi olma. Ödevlerinin mükemmel olmasını beklersen hiçbir hedefe tam olarak ulaşamayabilirsin. “Mükemmel iyinin düşmanıdır.”
* (Bu yazı Maarif Vakfı Aile Bülteni, Mayıs 2024 sayısından alınmıştır.)
