Dünya her bakımdan yorgun. Fiziki olarak yorgun olduğu
gibi aynı zamanda siyasi olarak da yorgun. Bunun bölgesel nedeni, 65 yıl önce
İsrail in kurulmasıdır. İkinci olarak da İran devrimidir. İkisi de bölgede
bitmez savaşlara neden olmuş ve kapanmaz yaralar açmıştır. Uluslararası çapta
da özellikle baba ve oğul Bush ların bölgeye yönelik saldırıları yorgunluğu
daha da pekiştirmiştir. Kuveytli Abdullah Fehd Nefisi bir konuşmasında Körfez
liderlerinin yorgunluğuna temas etmişti. Bölge liderleri yorgun liderler
kuşağını temsil ediyorlar. 1980 li yıllarda dünyayı deliler idare ediyor
demişlerdi. Günümüzde ise dünyayı hastaların idare ettiği ileri sürülüyor.
Cezayir Cumhurbaşkanı Buteflika hasta liderlerden biridir. Liderler meselesinde
bir başka boyut da yorgun liderlerdir. Katar Emiri de saray entrikaları sonucu
veya yorgunluk sonucu yerini oğluna terk ediyor. Londra ya taşınacağı
söyleniyor. Körfez ülkeleri liderlerinin yorgunluk nedeni İran devrimi ve
getirdiği muazzam siyasi basınç ve baskıdır. İran bu süreçte hem yorulmuş hem
de komşularını yormuştur. Hasan Ruhani nin cumhurbaşkanı seçilmesi, yorgunluğu
atlatmaya ve içeride-dışarıda gerilimi hafifletmeye matuf bir planın sonucudur.
2009 yılından itibaren İran, Yeşil Hareketi ile rejim arasındaki çekişmeden dolayı
bitap düşmüştür. İkinci yarıda da Nejad ile Hamaney arasındaki çekişme devleti
yormuştur. Onun dışında bir de Hamaney in yaklaşımıyla Suriye fitnesi
dedikleri mesele işin tuzu biberi olmuştur.
*
İran kendisini de bölgeyi de yormuştur. Belki de buna en
iyi işaret eden hususlardan birisi Mısırlı Müslüman Kardeşler önderlerinden
İsam Aryan ın sözleridir. 30 Haziran la birlikte Mursi iktidarda birinci yılını
doldurmuş olacak. Karşıtları 30 Haziran ı (2013) Mursi yi devirmek için sıfır
saati ilan etmişler. Mursi ve Müslüman Kardeşler muhalifleri BAE tarafından
himaye görüyorlar. Bu da Mısır ile BAE arasını açıyor. Gayri ihtiyari olarak
İsam Attar içindeki öfkeyi ifade ederken şöyle demiş: Sizin hakkınızdan ancak
İran gelir. BAE ye yönelik tsunami İran tarafından geliyor. Birleşik Arap
Emirlikleri halkı Perslerin kulu kölesi olacak Bunun üzerine Dahi Halfan
meşhur twitlerine başvurarak ağzına geleni yazıyor. Burada İsam Attar ın
sözleri bir şeye delalet ediyor. Demek istiyor ki, siz bizden hiçbir zarar görmüyorsunuz
hâlbuki bize ve iktidarımıza gereksiz bir düşmanlık güdüyorsunuz. Sizin
hakkınızdan biz değil İran gelir. Bu söz üzerinden İran ın Körfez ülkelerini
nasıl yorduğu anlaşılabilir. Elbette bu yorgunluk tek yanlı değil. BAE
yönetimi, Arap Baharı yla bölgede bazı ülkelerde iktidara Müslüman Kardeşler in
gelmesini hazmedemedi. Bunun üzerine ülkede ve bölgede İhvan aleyhtarı bir
kampanya başlattı. Ve bu kampanya ölçüsüz bir biçimde devam ediyor.
*
İran a gelince, İran bu biriken yorgunluğu atmak ve dinlenmek
için reformcu kılığında devrimci Hasan Ruhani yi iktidara taşıdı. Bu tamamen
bir rejim projesidir. Aksi takdirde, establishment dedikleri kurulu düzen
muhafazakâr veya radikallerin oylarının bölünmesine müsaade etmeyebilirdi. New
York Times gazetesinde konuyu yazan Faize Rafsancani nin eski ekibinden Kamilya
İntihabi Ferd, Hasan Ruhani nin Ali Hamaney in ardına sığındığı ve gizlendiği
bir paravan olduğunu ileri sürüyor. Bunun geleceği zekice bir kurgulama
olduğunu da ifade ediyor. Çokları onun gibi düşünüyor. Lakin bu gecikmiş değil,
geç kalmış bir proje olabilir mi Lübnanlı yazar Racih Huri bu soruyu bir Arap
deyimi ışığında tahlil ediyor: Hel yüslihu attarun ma efsedehu d dehru. Zamanın
ve asrın berbat ettiğini aktar (attar) onarabilir mi Bir de ayrıca bozan
yapabilir mi Ya da Hasan Ruhani üzerinden onarmak değil yeni bir zaman mı
kazanmak istiyorlar Islah köklü bir değişimi gerektirse de Hatemi, Ruhani ye
realist davranması gerektiğini telkin ediyor.