Özellikle İstanbul başta olmak üzere birçok şehirde bazı işletmelerin 20–50 TL arasında masa ücreti tahsil etmeye başlaması, yoğun tepki ve şikayetlere neden olmuştu. Tüketiciler, hesap öderken adisyonda gördükleri bu kalemlerin ya fiyat listesinde yer almadığını ya da yeterince açık ifade edilmediğini belirterek bakanlığa başvurdu. Kısa sürede gelen yüzlerce şikayet üzerine konu yeniden masaya yatırıldı.
ESKİ DÜZENLEME YETERSİZ KALDI
Ticaret Bakanlığı, daha önce yürürlüğe giren fiyat etiketi düzenlemesiyle işletmelere önemli yükümlülükler getirmişti. Mevzuata göre, sunulan tüm ürün ve hizmetlere ait fiyatların iş yerinin girişinde ve masalarda açık, görünür ve toplam bedeli içerecek şekilde belirtilmesi şart koşulmuştu. Servis ücreti gibi ek kalemler de listede yazılı olmak şartıyla talep edilebiliyordu.
Ancak uygulamada, bazı işletmelerin bu imkandan yararlanarak “masa ücreti”, “kişi başı sabit ücret” gibi başlıklarla tüketicinin temel tüketimi dışında da zorunlu tahsilat yapması, mevcut çerçevenin yeterli olmadığı eleştirilerini gündeme getirdi. Bakanlık, bu eleştiriler ve artan şikayetler doğrultusunda yeni ve daha net kuralların devreye alınmasına karar verdi.
YENİ TASLAKTA ÇOK AÇIK: MASA ÜCRETİ YOK, ZORUNLU SERVİS YOK
Hazırlanan yeni fiyat etiketi yönetmeliği taslağı, ek ücretler konusunda gri alan bırakmayacak şekilde kaleme alındı. Taslağa göre, bahşiş ve kuver ücreti dışındaki hiçbir ek ödeme, tüketici açısından zorunlu hale getirilemeyecek. Adisyonlarda “masa ücreti”, “zorunlu servis bedeli”, “kişi başı oturma ücreti” gibi kalemlere yer verilemeyecek.
Bu düzenlemeyle, vatandaşın hesapta sadece sipariş ettiği yiyecek ve içeceklerin toplamını görmesi sağlanacak. İşletmeler, fiyatlarını serbestçe belirleyebilecek ancak tüketiciye sonradan ek sürpriz kalemler çıkaramayacak. Böylece hem şeffaflık güçlendirilecek hem de güven kaybı önlenecek.
BAHŞİŞİN ZEMİNİ: ZORUNLULUK DEĞİL, MEMNUNİYET
Taslak ayrıca, bahşiş uygulamasını da netleştiriyor. Buna göre, sipariş edilen ürünler dışındaki ödemelerin tamamı gönüllülük esasına dayanacak. Müşteriden otomatik olarak “servis bedeli” tahsil edilmesi engellenecek; bahşiş, ancak müşterinin kendi iradesiyle ve uygun gördüğü tutarda verebileceği bir ödül niteliğinde kalacak.
Bu modelde amaç, çalışanların emeğini görmezden gelmek değil; bahşişin zorunlu ve standart bir kalem olmaktan çıkarılarak, tekrar memnuniyet odaklı bir uygulamaya dönüştürülmesi. Böylece ne müşteri kendini mecbur hissedecek, ne de işletme bu kalemi fatura içinde gizli bir zorunluluk haline getirebilecek.
TÜKETİCİYİ KORUYAN, SEKTÖRÜ DÜZENLEYEN BİR ÇERÇEVE
Ticaret Bakanlığı, yeni düzenleme ile hem tüketici haklarının korunmasını hem de sektör genelinde daha adil bir rekabet ortamının sağlanmasını hedefliyor. Düzenleme devreye girdikten sonra, masa ya da zorunlu servis ücreti tahsil etmeye devam eden işletmelere idari para cezaları ve diğer yaptırımlar uygulanabilecek.
Yetkililer, vatandaşların hesap öderken adisyonu dikkatle incelemelerini, haksız buldukları kalemler için itiraz etmelerini ve gerekli durumlarda resmi şikayet yollarını kullanmalarını öneriyor. Yeni kuralların hayata geçmesiyle birlikte, kafe ve restoranlarda fiyatlandırma sistemi daha öngörülebilir, şeffaf ve tüketici dostu bir yapıya kavuşacak.