Kuzey Yarım Küre’de yaşayanlar için yılın en karanlık günü kapıda. Pazar günü yaşanacak kış gün dönümüyle birlikte gündüz süresi en kısa, gece süresi ise en uzun halini alacak. Aynı anda Güney Yarım Küre’de ise tam tersi bir tablo yaşanacak; yaz mevsimi başlayacak ve yılın en uzun günü görülecek. Bu astronomik olay, mevsimlerin değişiminde kritik bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.
GÜN DÖNÜMÜ NE ANLAMA GELİYOR?
Gün dönümü, Güneş’in gökyüzündeki yıllık hareketinde en alçak ya da en yüksek noktaya ulaştığı anı ifade ediyor. Kış gün dönümünde Güneş, Kuzey Yarım Küre’de gökyüzünde en kısa ve en alçak yayını çiziyor. Bu nedenle gündüzler kısalıyor, geceler uzuyor. Ancak bu tarihten sonra Güneş’in yeniden yükselmeye başlamasıyla birlikte, günler her geçen gün az da olsa uzamaya başlıyor ve bu süreç yaz aylarına kadar devam ediyor.
Bu yıl 21 Aralık’a denk gelen kış gün dönümü, Kuzey Yarım Küre için yılın en kısa günü olarak kayıtlara geçecek. Özellikle yüksek enlemlerde yaşayanlar, gündüz süresindeki kısalığı çok daha belirgin şekilde hissedecek.
EKİNOKS VE MEVSİM KAVRAMLARI
Gün dönümü ile ekinoks sıkça karıştırılsa da iki kavram farklı anlamlar taşıyor. Ekinoks sırasında Dünya’nın ekseni, her iki yarım kürenin de Güneş’ten eşit miktarda ışık alacağı şekilde konumlanıyor ve gece ile gündüz süreleri neredeyse eşitleniyor. Kuzey Yarım Küre’de sonbahar ekinoksu eylül, ilkbahar ekinoksu ise mart ayında yaşanıyor.
Bir diğer yandan mevsimler astronomik ve meteorolojik olarak ikiye ayrılıyor. Astronomik mevsimler Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketine göre belirlenirken, meteorolojik mevsimler sıcaklık ortalamalarına dayanıyor. Bu nedenle meteorolojik kış 1 Aralık’ta başlarken, astronomik kış gün dönümüyle birlikte resmen başlamış oluyor.