Hacda dıştan bakıldığında sembolik davranışlar şeklinde gözüken her ibadetin ve şeklin bir anlamı, mümini eğitici ve bilinçlendirici bir yönü vardır. Meselâ: İhram, kişinin kendini geçici kaygı ve bağımlılıklardan kurtarışının sembolüdür. İhram süresince toplumsal barışı ve bütünlüğü bozucu, bencilliği uyandırıcı, geride bırakılan geçici haz ve menfaatleri hatırlatıcı mahiyetteki her türlü eşya ve fiiller yasaklanmıştır.
Arafat vakfesi, insanın dünyaya ayak basışını ve kıyamette ALLAH Teâlâ nın huzurunda bekleyişini hatırlatır. Hac ruhun ALLAH Teâlâ ya yükselişini temsil ettiğinden Kabe hedef değil, belki sonsuzluğa ve bu manevî atmosfere geçişin başlangıcıdır. Kabe etrafında dönerek gerçekleştirilen tavaf, kâinatın ve yaratılışın özeti, teslimiyetin ve ilâhî kadere boyun eğişin sembolü sayılır. Koşmak anlamına gelen sa y, bir canlılık, bir arayıştır, esbaba tevessüldür.
Hac ibadeti esnasında bu anlam ve bilinci yakalayabilen, haccın hikmetlerine nüfuz edebilen müminler, eski hata ve günahlarından arınarak hayata yeni bir canlılık ve şuurla dönerler. Hac onların hayatında kalıcı etkilere sahip bir dönüm noktası olur. Müminin yükümlülük şartları gerçekleştiğinde bir an önce hacca gitmesinin tavsiye edilmiş olmasının bir anlamı da budur. Esasen hac ibadeti, bir bakıma, hem İslâm daki diğer ibadetlerin topluca ve bir arada sergilenişi görünümündedir, hem de namaz, oruç ve zekât ibadetlerinden izler taşır. Hacca giden mümin, namazlarda yönelip durduğu ALLAH Teâlâ nın evine bizzat gelmiş, namazda yaşadığı ALLAH Teâlâ ile buluşma şuurunu daha yakından hissetmeye başlamıştır. İhrama girmek, namazdaki iftitah tekbiri mesabesindedir, her ikisinde de dünya arkada bırakılmaktadır. İhramlının özel günlerde birtakım dünyevî zevklerden geri durması da oruç ibadetini çağrıştırır. Hac bir yönüyle de toplumsal bütünleşme, kaynaşma ve arınmanın bir anlamda uluslararası çapta gerçekleştirilmesidir.
Hacc, samimi olarak ALLAH Teâlâ nın yolunda; canla, başla çalışma, vekalet etmiş olduğumuz malı, ALLAH Teâlâ nın rızası için, harcama yönünün temelidir. Mal ve can ile cihadın temelidir. Hacc, bütün Müslümanları tek bir ümmet olarak kabul eden, İslâm siyaset sisteminin temelidir. Hacc İslâm ın kardeşlik şuurunun kendi bünyesinde ve özünde toplandığı bir ibadettir. Hacc amellerle ifade edilen semboller mecmuasıdır. Hacc ALLAH Teâlâ ya tam teslimiyetin sembolüdür. Tavaf, vakfe, sa y, tıraş ve benzeri hacc ile ilgili ibadetler, teslim oluş sembollerinin birer örnekleridir.
Hacc; ırk, renk, dil ve vatana bakılmaksızın, İslâm ın ümmet birliğinin sembolüdür. Bu birlik, şeriatın farz kıldığı bir birliktir. Bu birlikte gurur ve kibir başkalarını küçük görme, aşağılama yoktur. Bu birlikte dünyanın dört bir yanından gelen Müslümanlara, İslâm kardeşliğinin pratiğe aktarılışı vardır. Bu birlikte milletler arasındaki eşitliğin, pratiğe aktarılışı vardır. ALLAH Teâlâ mızın:
"Tanışasınız diye sizi milletlere ve kabilelere ayırdık." (Alemgir, el- Feteva l-Hindiyye, 5/293) Kutlu sözünün, tecelli edişi vardır. Bu birlikte, tüm dünya Müslümanlarının, kafa şekli, deri rengi, boy farkı, dil farkı gözetilmeksizin tek bir siyasi hakimiyete boyun eğişi vardır.
Tüm küfür dünyasına, şirk ehline, münafıklar güruhuna, İslâm düşmanlarına karşı kafa tutuş örneğinin bir ifadesidir, Hac.