İmkânı olan her mükellefin, haccı bizzat kendisinin yapması farzdır. Bu konuda ittifak, icma vardır.
Hac yerine fakirlere
sadaka verilemez
Kişi kendisine farz olan hac ibadetini yerine getirmekle yükümlüdür; fakirlere sadaka vermekle bu sorumluluktan kurtulamaz. Bu itibarla hac yerine sadaka veren kişi, hac ibadetini yerine getirmiş olmaz.
Hac, ömürde bir defa farzdır
Haccın farz olmasına sebep, Beytullah’ın varlığıdır. Bu mukaddes mabedin ziyaret edilmesi için, ALLAH Teâlâ haccı farz kılmıştır. Bu sebep, tekerrür etmediği için haccın farziyeti de tekerrür etmez. Mükellef olan bir şahsın, ömründe bir defa haccetmesiyle bu farz yerine getirilmiş olur. Ebû Hureyre (R.A.) anlatıyor: Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz bize bize hutbe okudu ve:
“Ey insanlar! ALLAH Teâlâ size haccı farz kılmıştır. Şu halde haccı edâ ediniz!” buyurdu. Bunun üzerine bir adam:
- Her yıl mı Ya Resûlellah! diye sordu. Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz sükût etti, cevap vermedi. Hatta o zat sorusunu üç defa tekrarladı. Bunun üzerine Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz:
“Eğer sorunuza evet deseydim her sene haccetmek farz olurdu, buna da güç yetiremezdiniz. Ben sizi bıraktığım müddetçe siz de beni bırakın. Madem ki sükût ettim, niye sormada ısrar ediyorsunuz Şunu iyi bilin ki, sizden önceki ümmetler, ancak olur-olmaz çok sual sormaları ve peygamberlerine ihtilaf etmeleri sebebiyle helak oldular. Ben size bir şey emrettiğim zaman, onu gücünüz yettiği kadar yapın, bir yasaklamada bulunduğum vakit de ondan kaçının. Bu emir ve yasakla ilgili olarak aklınıza gelen her şeyi sormaya kalkışmayın!” buyurmuştur.
Sahabeden Akra’ b. Hâbis (R.A.):
- Ya Resûlellah! Hac her yıl mı yoksa ömürde bir kere mi farz diye sormuş. Bunun üzerine Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimiz:
“Ömürde bir kere farzdır. Daha fazla yapan nafile hac yapmış olur.” buyurmuştur.
Bu iki hadîs-i şerif, haccın ömürde bir kere farz olduğunu göstermektedir. Gerçekten hac, büyük bir külfet ve meşakkatle yerine getirilebilen bir ibadettir. Şayet haccın yapılması, her yıl farz olsaydı, insanların büyük bir kısmı bunu yapamayıp günahkâr olacaklardı.
Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz de, hicretin 9. yılında hac farz olduktan sonra bir defa hac yapabilmiştir. Ebu Vâkid el-Leysî (R.A.) nun babasından rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz Veda haccında hanımlarına:
“İşte bu farz haccınız! Bu hacdan sonra sizler için hasırların üstleri vardır!” buyurdu. Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz, bu hadîs-i şerifle Veda haccı sırasında, hanımlarına: “Bu haccınızla farz olan borcunuzu ödemiş oldunuz. Bundan sonra artık ikinci sefer hacca gelmeniz vacib değildir, sizlere evlerinizde oturmak gereklidir.” buyurmuştur.
Bunun üzerine, Resûlullah (S.A.V.) Efendimizin hanımlarından Hz. Zeyneb ve Hz. Sevde (R.Anhüma), Resûlullah (S.A.V.) Efendimizden sonra bizi binek taşımayacak, diyerek evlerinden ayrılmamışlar ve bir daha hac yapmamışlardır. Diğer validelerimiz ise yapmışlardır.
Hac, ömürde bir kere farz olmakla birlikte, bazı durumlarda birden fazla hac yapmak gerekebilir. Adak haccı ve bozulan nâfile bir haccı kaza etmek gibi.
mehmet talu