‹stikamet; Allah’tan baflka Rab edinmemek, Allah’›n farz k›ld›€› ibadetleri hakk›yla yerine getirmek demektir. Yani istikamet üzere olanlar ne demek? Allah’›n kendilerine farz k›lm›fl olduklar›n› hakk›yla yerine getirenler demektir. Bu rivayeti ‹mam Mâverdî, Abdullah b. Abbas’tan ve Hasan-› Basrî’den al›yor. Bu tefsir de zaten onlara aittir. Onlar, “‘Rabbimiz Allah’t›r’ dedikten sonra bu ifadenin sözde kalmad›€›n›n ispat›, farzlar› hakk›yla yerine getirmektir” diyorlar. Bu minvalde flu hadis-i flerifi iyi anlamak gerekir: “Kim ki ihlasl› bir flekilde ‘Lâ ilâhe illallah’ derse cennete girer.”
Abdullah b. Abbas’a gelirler, bu hadis hakk›nda sorarlar. O da bu sözün do€ru oldu€unu beyan eder. “Ben bizzat Resulullah’tan duydum” diyerek teyit eder ve flöyle devam eder: “Cennetin anahtar› ‘Lâ ilâhe illallah’t›r. Ama siz evinizin kap›s›n› açan anahtar›n farkl› diflleri oldu€unu görüyorsunuz ya, iflte bu difllerin bir tanesinde bir hata olsa anahtar ifllevini yerine getiremez. Aynen böyle, sadece ‘Lâ ilâhe illallah’ sözünü söylemek yetmez.”
Bu harika tespitten sonra biz deriz ki; o anahtar üzerinde:
• Muhammedün Resulullah çizgisi var, namaz çizgisi var, oruç çizgisi var, hac çizgisi var, zekât çizgisi var, Allah yolunda cihat çizgisi var. ‹flte bunlar›n hepsi tam olursa anahtar kap›y› açar.
3. ‹mam Mâverdî der ki: “‘Rabbimiz Allah’t›r’ diyen adam, ölünceye kadar ihlas üzere bu dini yaflamaya söz vermifltir.” ‹nsan›n amirlikte, memurlukta, fakirlikte, zenginlikte, darl›kta, bollukta velhas›l her an bir imtihan› vard›r. Bu, “Rabbimiz Allah’t›r” deyip sonra istikamet üzere olanlar var ya; bu ikrar sözde kalmaz, ölünceye kadar ihlas üzere yaflamay› gerektirir.
4. “Rabbimiz Allah’t›r” deyip istikamet üzere olmak demek; bir di€er yönüyle söz ve fiillerinde dosdo€ru ve tutarl› olmak demektir. Münaf›k; sözü fiiline, d›fl› içine, kavli kalbine uymayan kifli demektir. ‹stikametten sapman›n en önemli sebebini ‹mam Mâverdî, “Dil ile kalbin muvafakat›n›n kaybolmas›” olarak zikreder. Yani nifak, istikamet çizgisinden uzaklaflt›ran en büyük etkenlerdendir.
5. “Rabbimiz Allah’t›r” dedikten sonra istikamet üzere dosdo€ru olanlar; gizlide ve aç›kta kalbin dosdo€ru olmas›d›r. Bu ifadeden anlafl›l›yor ki istikameti bozan sebeplerden bir tanesi de gizli ve aç›ktaki amellerin birbirini tutmamas›d›r.
Özet olarak istikamet; itaat edilecek hususlara riayet edip isyanlardan uzak durmak, bir Müslüman’›n ‹slam dinine ait emir ve yasaklar›n hepsini hakk›yla yerine getirmesidir. ‹stikamet; itikad›n tashihi, ibadetlerin ihsan makam›nda edas›, muamelat›n ›slah› ve ahlak›n ahlâk-› hamide olmas›d›r. Bu unsurlar ayn› anda toplanmazsa istikamet tahakkuk etmez.
‹stikamet, en büyük keramettir. ‹stikamet, ‹slam’›n ruhudur. ‹stikamet, özü sözü bir k›lmakt›r. ‹stikamet, kalp ikliminin ihya olmas›d›r. ‹stikamet, akl›selim, kalb-i selim ve zevk-i selimin mihengidir. Sen müstakim ol, Hz. Allah yeter sana.