Kültür Sanat servisi
Yarın Cumhuriyet’in 90. yıldönümü kutlamaları gerçekleşecek. Aynı törenler ve aynı söylemler tekrarlanacak, Cumhuriyet ve kurucuları kutsanacak. Daha önce defalarca sorulan ancak cevap alınmayan “Cumhuriyet kurulurken aslında neler yaşandı” soruları bir kez daha aranacak. Bu sefer yanınızda yardımcı bir kaynak olacak. Yazar Mehmet Doğan kitabında Osmanlı Devleti neden yıkıldı, Cumhuriyet neden ve nasıl kuruldu? Cumhuriyet bir İngiliz projesi olabilir mi? Millî Mücadele boyunca İngilizler Vahdettin’i mi, M. Kemal Paşa’yı mı tuttu? Millî Mücadele’de halk desteğini ve yaşatıcı değerlerimizi arkasına alarak zafere ulaşan yönetim Cumhuriyet’ten sonra neden halka ve köklü değerlerimize sırt çevirdi? Bu gibi sorulara cevap veriyor. Birbirinden ilginç konuların değerlendiği “Türkiye Cumhuriyeti Tarihine Giriş” kitabında, bu soruların cevabı ile birlikte çok sayıda dokunulmaz konuyu gündeme getiriyor. Türkiye Cumhuriyeti Tarihine Giriş, D. Mehmet Doğan’ın ilk defa 1975 yılında yayınlanan ve batılılaşma ve cumhuriyet döneminin doğru anlaşılması yönünde çığır açıcı tesir uyandıran Batılılaşma İhaneti kitabının devamı niteliğinde.
İstiklal mahkemeleri nasıl işliyordu?
Kitapta İstiklal Mahkemeleri ile ilgili de ilginç ayrıntılar yer alıyor. Doğan İstiklal mahkemeleri için şu ifadeleri kullanıyor “Cumhuriyet’in kuruluş dönemi İstiklal Mahkemeleri söz konusu edilmeden tam manasıyla anlatılamaz. İlk defa 1920 yılında bu olağanüstü mahkemeler, başlangıçta daha çok askerden kaçanları caydırmak için kullanıldı. Savaş bitince mahkemeler ortadan kaldırıldı. Cumhuriyetin ilanından sonra tekrar hilafet tartışmaları sırasında teşkil edildi. Şapka inkılabı sırasında bu mahkemeler çok etkin bir şekilde kullanıldı. Mahkemelerde sanığın sorgulanması hem savcı, hem de hakim tarafından yapılıyordu. Sanık, kanuni kısıtlama olmamasına rağmen tatbikatta, avukat tutma hakkına sahip olmadığı gibi şahit de çağıramıyordu. Mahkemenin kararı kesindi, temyiz ve bir üst merci söz konusu değildi. Mahkemeler tarafından verilen ölüm cezaları Meclis’te hemen tasdik ediliyordu. Mahkemeler TBMM üyeleri arasından seçilen hakim ve savcılardan meydana geliyordu. Uygulamada, Mustafa Kemal Paşa’nın güvendiği ve kendisine bağlı kişilerin seçildiği görülmektedir.”
Kalıplaşmış Bilgilerinizden Kurtulun
D. Mehmet Doğan kitabı için şu ifadeleri kullanıyor: “Türkiye Cumhuriyeti Tarihine Giriş alışıldık isimli bir kitap, fakat içindekiler kesinlikle öyle değil. Şu ikazı yapmak zorundayız: Klasik Türkiye Cumhuriyeti tarihi kitaplarının takipçileri bu kitabı okuduklarında kafa konforları sarsılacaktır. ‘Kafa konforumu neden sarsayım’ veya ‘zihnimi neden bulandırayım’ diyenlerin bu kitapla bir alışverişlerinin olacağını sanmıyoruz. Fakat kafa konforunu sarsmayı göze alanlar için bu sarsıntı sorgulayıcı bir tedirginlik doğurursa kitap amacına ulaşmış demektir.”