Babalar ve Oğullar romanında ilişki ağları
Babalar ve Oğullar, ünlü Rus romancı İvan Turgenyev
(1818-1883) in 1861 de yayımladığı romanı. Bu romanı Türkçe ye çevirmek için
pek çok çevirmen emek harcamış: Hasan Ali Ediz, Vasıf Onat, Leyla Soykut... Biz
Babalar ve Oğullar ı Leyla Soykut un (Hayat Neşriyat, 2. Baskı, İst., 1971)
tercümesinden okuduk.
Eserleriyle, yaşadığı dönemin Rus toplum yapısını
sorgulayabilen Turgenyev, Babalar ve Oğullar da bunun en güzel örneğini
sergiler. Romanın yazıldığı ve yayımlandığı yılların Rusya sıyla ilgili
sağlıklı bilgileri Akdes Nimet Kurat ın Rusya Tarihi adlı eserinde (TTK, Ank.
1948, s. 332 343) bulabilirsiniz.
Babalar ve Oğullar romanı asilzadelerle romantik devrimci
(nihilist) gençlerin mücadelesini konu ediniyor. Bazarov ve Kirsanov
ailelerinin oğullarıyla; oğulların toplumsal kurumlarla çatışmaları ve umutsuz
aşk oyunları, bu romanın can alıcı noktalarını oluşturur. Romandaki çatışma ve
uyumsuzlukların sebebi sosyolojiktir. Zira anlatılan iki aileden Kirsanovlar
asilzadedir. Bazarov ailesi ise anne tarafından asilzade, baba tarafından asker
kökenlidir. Bu, her iki ailenin de, ekonomik yönden üst gelir grubundan oluşunu
gösteriyor. Üniversite mezunu oğullar ise yerleşik bütün kurumlara, dolayısıyla
asilzadeliğe de karşıdırlar. Bu arada gençlerin gönül ilişkisi içine girdikleri
kadınların da asilzade olduğunu söyleyelim. Romanın adı bütün bu çatışma ve
çelişkilere istinaden, Babalar ve
Oğullar dır ve elimizdeki metne uygundur.
Babalar ve Oğullar daha özel bir gözle de okunabilir.
Nihilist bir genç olan Yevgeniy Bazarov un geleneksel Rus sosyal, siyasi,
ahlâkî, manevî, iktisadi hayatı karşısındaki mücadelesidir çünkü romanın temel
konusu.
Bu konu çerçevesinde, vak a şu halkalarla örülüyor:
Bazarov, yerleşik hiçbir şeye değer vermeyen genç bir nihilisttir.
Üniversiteden mezun olmuş, tıp doktorluğuna ilk adımını atmıştır. Tatilini
geçirmek için arkadaşı Arkadiy ile onların çiftliğine gider. Rusya da
derebeylerle köylüler arasında anlaşmazlıklar vardır ve hükümet yeni
belirlediği usullerle bu anlaşmazlıkları giderme çabasındadır. Arkadiy in
derebeyi olan babası Nikolay Petroviç Kirsanov, köylüleri yeni usullerle idare
etmeye çalışmaktadır.
Çiftlikte bulunan bir başka asilzade, amca Pavel
Petroviç tir. Asilzadeliğin bütün özelliklerini üzerinde taşıyan Pavel,
misafir den hiç hoşlanmaz. Pavel ile Bazarov arasında sonu düelloya varan bir
çatışma başlar.
Bu arada, canları sıkılan iki genç, Arkadiy ile Bazarov,
bir davete katılmak için komşu yerleşim birimine giderler. Orada Anna Odintsova
ile tanışırlar. Asilzade, zengin ve bir miktar da güzel olan bu dul kadın
onları çiftliğinde misafir eder. Her iki gencin de gönlüne giren Odintsova,
özellikle aşk da dâhil hiçbir değere yüz vermeyen Bazarov u derinden sarsar.
Fakat hiçbir zaman onmayacak olan bu ilişki, iki tarafa da acılar
çektirecektir.
Kuşkusuz acının büyüğünü çeken Bazarov dur. Kalbindeki
yangını söndürmek gayesiyle çekildiği baba ocağında, mesleğiyle ilgili bir
çalışmaya iştirak eder ve mikrop kaparak beklenmedik bir şekilde ölüme gider.
Gennadiy N. Pospelov, Edebiyat Bilimi (Çev: Yılmaz Onay,
Bilim ve Sanat Yay., C. 2., Ank., 1984-1985, s. 130.) adlı kitabında Babalar
ve Oğullar da... Turgenyev in esas bakışı, kahramanların felsefel konumlarına,
özellikle de Bazarov un maddeci görüşlerine yönelikti; bu nedenle romanda
kişilerin felsefe tartışmaları önemli bir yer kaplamaktadır. demektedir. Kabul edilir ki, bir romanı daha
okunur kılan hususların birisi, belki de en önemlisi, romandaki ilişki ağları
ve çatışmalardır. Pospelov un da işaret ettiği gibi, Babalar ve Oğullar, ilişki
ağları ve çatışmaları bol olan bir romandır. Dolayısıyla, bu yönüyle
incelenmeyi hak ettiğini söylemek fazladan olacak.
Şimdi, vak anın oluşumunda önemli paya sahip olan ve
hemen hepsi ayrı ayrı büyük halka olmaya aday bu ilişki ağlarını sıralayalım: 1. Bazarov Pavel, 2.
Bazarov - Odintsova - Arkadiy, 3.
Nikolay Petroviç - Feniçka - Pavel Petroviç Bazarov, 4. Arkadiy - Katya, 5. Bazarov Arkadiy
Bugünün dünyasına dair ipuçları da sunan bu ilişki
ağlarını ayrı ayrı değerlendirmek borç hanemize kaydedilsin