Kıbrıs konusunda neredeyse betonlaşmış ve yerinden
kıpırdaması mümkün görünmeyen taşlar yer değiştirmeye başladı. Kimi taş
yerinden sökülüp başka bir yere konurken, kimi de dışarı fırlatılıyor.
Değişim müthiş boyutlarda. Geçmiş 50 seneye baktığımda
Batı nın Kıbrıs konusuna bakışında hiç böyle bir değişim gördüğüm bir dönemi
hatırlamıyorum.
Konu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) Rum avukat
Eleni Meleagrou ve ailesinin toprak iadesi talebine bakmayı reddetmesi ve
Rumların deyimi ile 1974 Mutlu Barış Harekâtı nedeni ile mülklerini terk etmiş
Kıbrıslı Rumların evlerine dönmek haklarını da etkin olarak hükümsüz kılması
veya -daha doğru bir halk deyimi ile- üstünü çizmesi
Bayan Meleagrou ya AİHM tarafından verilen yanıt kesin ve
nihai. Bunun istinafı da yok. Bu durumda mülkiyet konusundaki davalarda geriye
sadece Tazminat ödenmesi veya Takas yapılması kalıyor.
Meleagrou ve aile fertleri Girne ve Bostancı da bulunan
17 adet arazinin ve evlerinin kendilerine iade edilmesi talebi ile KKTC
tarafından 2006 yılında kurulmuş olan Mal Tazmin Komisyonu na (MTK) başvuru
yapmışlardı.
Gerçekte amaçları MTK kararını kasıtlı olarak beğenmeyip
önce Yüksek Mahkeme ye arkasından da AİHM ye başvurup, MTK nın yasallığına ve
iş yapabilirliğine leke düşürmek, Rumları tekrardan AİHM ye yönlendirmekti.
MTK, 2006 yılında kurulduktan sonra AİHM nin gördüğü
Demopoulos davası ile meşrulaştı ve AİHM taşınmaz mallar ile ilgili talep davalarında
izlenecek yolu Demopoulos davası kararı içine koydu. Rumlar önce MTK başvuru
yapacak, MTK nın kararını beğenmezse KKTC nin yargı organı olan Yüksek İdare
Mahkemesi ne başvurarak kararı istinaf edecek, onun da kararını beğenmezse son
aşamada AİHM ye başvuracak MTK ile Yüksek İdare Mahkemesi nin kararlarının
tekrar gözden geçirilmesini talep edecek
Rum hukukçulara göre, MTK ya yapılacak başvurunun AİHM ye
kadar taşınması Türkiye nin tekrardan AİHM de yargılanmasına yol açacak ve
MTK nın da etkili bir çözüm merkezi olduğu iddiası çürütülebilecekti.
Meleagrou davasında bu yol ısrarla denendi ve iddianın
doğruluğu da test edildi ama bu sefer bu çirkin oyun duvara çarptı ve AİHM
tarafından reddedilerek içtihat haline geldi. Yani bir sonraki başvurular için
örnek alınacak karar haline dönüştü.
Avukat Meleagrou nun AİHM nin bu kararından sonra Artık
geriye dönüş hakkı yok. Bu hak gerçek olarak (AİHM tarafından) ortadan
kaldırıldı sözü ve AİHM nin bu kararından sonra benim MTK dan alabileceğim,
benim neyi talep ettiğim değil, kendileri neyi uygun görürlerse onu kabul etmek
olacaktır açıklaması hem MTK nın meşruluğunu daha da pekiştirmiş oluyor hem de
AİHM nin verdiği kararın gücünü ve etkisini gözler önüne seriyor. Demopulos
kararının ise mülkiyet konusunda bir dönüm noktasını oluşturduğu kesin.
Meleagrou davasının ikinci bir özelliği de, Rum Tapu
Dairesi nin yaptığı işlemin AİHM tarafından dikkate alınmamasıdır. AİHM bu
davada KKTC yasalarını dikkate almış ve Kıbrıs Rum yasalarına göre Rum Tapu
Dairesi nin isdar ettiği koçanları (tapuları) dikkate almamıştır.
Meleagrou ailesi, taşınmazlarını geri almak amacı ile
MTK ya başvurabilmek için önce Meleagrou ailesine ait şirketinin sahibi olduğu
14 adet taşınmazı Eleni Meleagrou nun annesi olan Bayan Evie Meleagrou ya
devretmiş ve devir işini de Rum Tapu Dairesi nde kayıt ettirerek ilgili
koçanları (tapuları) almıştı.
MTK ise mevcut KKTC yasalarına göre sadece mal sahibi
olanların veya da onların mirasçılarının başvurabileceği ve şirketlerin
mirasçılarının olamayacağı gerekçesi ile 1974 Mutlu Barış Harekâtı sonrasında
yapılan bu mal devrini kabul etmeyerek Bayan Evie nin başvurusunu reddetmişti.
AİHM, bu konudaki itirazı da reddederek, KKTC deki
taşınmaz mallarını 1974 Mutlu Barış Harekâtı ndan sonra başkalarına devretmiş
olan Rumların tazminat haklarını da ortadan kaldırmış oluyor. Bu durumda MTK yapılan başvuruların bir çoğu,
Lordos unkilerin bir kısmı da dâhil olmak üzere geçersiz hale gelmiş durumda.
Kıbrıs konusu
aniden değişik ve ilginç bir sürece girdi ilk başta yazdığım gibi.
Mülkiyet konusundan sonra şimdi sıra, müzakerelerin
Çözümle veya Çözümsüzlükle sonuçlanmasında.