Yıllardır kanayan yara olan EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) sorunu, 3 Mart 2023 tarihinde çıkartılan kanunla düzenlendi ancak çözüm yerine daha büyük mağduriyet ve adaletsizlik oluştu.
Yapılan yeni düzenlemeyle 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta girişi olanlar EYT kapsamına alındı. Bir gün sonra yani 9 Eylül 1999 tarihinde sigorta girişi olan vatandaşlar ise hem yaşa hem de prime takıldı. Yani, bir gün önce sigorta girişi olanlar, kadınlarda 38, erkeklerde 43 yaşında emekli olabiliyor. Bir gün sonra işe girenler ise bu tarihten sonra sigorta girişliler 60 yaşı bekleyecek. Bir gün için 17 yıl sonra emekli olmak, prim ödemeye devam ettirmek çözüm değil mağduriyettir, haksızlıktır.
Eğer EYT düzenlemesine hakkaniyetle yaklaşılsa, bu mağduriyetler yaşanmaz, adaletli bir düzenleme yapılabilir; 8 Eylül 1999 öncesinde oluşan mağduriyet giderildikten sonra 9 Eylül 1999 sonrası sigorta başlangıcı olanlar hem prim hem de yaşta kademeli olarak düzenlemeden faydalanabilirdi.
Aynı iş yerinde çalışan iki kişi düşünün. İkisi de 9 Eylül 1999’dan sonra, 01.01.2000 tarihinde işe girmiş. İşe giriş tarihleri, ödedikleri primler aynı olan bu kişilerden birisinin 9 Eylül 1999 tarihinden bir gün önce yani 8 Eylül 1999 tarihinde sigorta başlangıcı var; diğerinin ise yok. Bir günlük sigorta başlangıcı olan kişi EYT düzenlemesinden faydalanıp emekli olurken, o tarihte sigorta başlangıcı olmayan kişi, yıllarca emekli olamayacak, prim ödemeye devam edecek.
Başka bir örnek. Aynı iş yerinde çalışan iki kişi düşünün. İkisi de 2004’ten sonra aktif çalışmaya başlamış ve primleri, gün sayıları aynı. Mevcut kanuna göre her ikisinin de emekli olabilmesi için 12 yılı (60 yaş) olması gerekirken bunlardan birisinin 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta başlangıcı var ve yeni EYT yasasına göre bu kişi emekli olabiliyor, arkadaşı olamıyor.
Sonuç olarak, emeklilikte yaş sınırlaması tekrar düzenlenmeden adalet tecelli etmez. 8 Eylül 1999 öncesi bir şekilde sigorta başlangıcı olanlar hemen emekli olurken, bu tarihten sonra yani 2000’ler ve sonrasında sonra sigorta başlangıcı olanlar 60, 2008 sonrası 65 yaşına kadar emeklilikte yaşa takılacak ve primini doldurduğu halde yaştan bekleyecek.
Sözün özü, “EYT’deki adaletsizlik çözüldü” sloganıyla 3 Mart 2023 tarihinde yapılan düzenleme mağduriyetleri gidermemiş, tam aksine artırmıştır. 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olan 43, bir gün sonra 9 Eylül 1999 ile 2008 arası sigortalılar 60, hatta 2008 sonra sigortalı olanlar 65 yaşında emekli olmaktadır. Adalet bunun neresinde; çözüm bunun neresinde?
Bu sorunun bir tek çözümü vardır: 9 Eylül 1999 sonrası, 2000’ler ve sonrası sigorta başlangıcı olanların yaş sınırı kademeli olarak düzenlenmelidir. 9 Eylül 1999 sonrası sigorta girişi olanlar yıllara göre kadın ve erkeklerde farklı olmak üzere gerek yaş gerekse primlerinde kademeli olarak artırılarak bu sorun çözülebilir. Emeklilikte Adalet Derneği (EMADDER), bu konuda teklif getirmiş. Buna göre, prim gün sayısı değişik olmak koşuluyla 9 Eylül 1999 ile 2002 arası için kadın 43, erkek 45; 2003 yılı için kadın 44 erkek 46, 2004 yılı için kadın 45 erkek 47, 2005 yılı için kadın 46 erkek 48, 2006 yılı için kadın 47 erkek 49, 2007 yılı için kadın 48 erkek 50, 2008 yılı için kadın 49 erkek 51 yaşında emekli olabilmelidir.
Emeklilikte yaş sınırının erkeklerde 51, kadınlarda 49 olması mantıklı bir tekliftir. Primini doldurduğu halde yıllarca yaş sınırına takılanların feryadı ve ahı göz ardı edilmemeli; soruna hakkaniyetle yaklaşılmalı, adalet tecelli etmelidir. Bu lütuf değil, haktır.
